Η ίδρυση της Αδελφότητας στις 5 Δεκεμβρίου του 1871, σε συνδυασμό με την ανάρρηση στον Μητροπολιτικό Θρόνο της πόλης δύο σπουδαίων προσωπικοτήτων, του αείμνηστου Ιωακείμ του Γ’ (1874 - 1878), μετέπειτα Οικουμενικού Πατριάρχη και εν συνεχεία του διαδόχου του Καλλίνικου Φωτιάδη, συνετέλεσαν στην άνθηση της Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας της Θεσσαλονίκης. Τα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν, η Αδελφότητα διατήρησε τη συνοχή της Κοινότητος επί Τουρκοκρατίας, περιτοίχισε τα Νεκροταφεία της Ευαγγελίστριας (ανατολικά) και της Αγίας Παρασκευής (δυτικά), δημιουργώντας ένα ανάχωμα στον θρησκευτικό και φυλετικό ανταγωνισμό και συμμετείχε ενεργά στον Μακεδονικό Αγώνα. Την περίοδο 1910 - 1911 επικούρησε την Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης και τον τότε Μητροπολίτη Ιωακείμ Σγουρό στην αποπεράτωση του Μητροπολιτικού Ναού του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά και την περίοδο 1919 - 1920 συνέβαλε στις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στη βυζαντινή κρύπτη του Ι. Ν. Αγίας Σοφίας. Εγγράφηκε μέτοχος στα εθνικά δάνεια περί ενισχύσεως του εθνικού αγώνα και της απολυτρώσεως των αλύτρωτων ελληνικών περιοχών το 1922, θεράπευσε κοινωνικές πληγές όπως επιδημίες μεταδοτικών νοσημάτων και στάθηκε στο πλευρό των κατοίκων της Θεσσαλονίκης στις καταστροφικές πυρκαγιές της πόλης, το 1890 και το 1917.
Φυσικά, η επελθούσα μικρασιατική συμφορά και η εκκένωση της Ανατολικής Θράκης στο πλαίσιο της ανταλλαγής των πληθυσμών το 1922, η συσσώρευση των αστέγων προσφύγων στην πόλη και ιδιαίτερα η ανάγκη προστασίας των γυναικόπαιδων δεν ήταν δυνατόν να μην αγγίξουν τα φιλογενή αισθήματα και να μη δραστηριοποιήσουν τη φιλάνθρωπη μέριμνα της Αδελφότητας.
Παράλληλα, πιστή στην καταστατική της επιταγή παρείχε χρηματικά βοηθήματα, ιατρική περίθαλψη και φάρμακα σε πτωχές και απροστάτευτες οικογένειες. Επικούρησε μαθητές και μαθήτριες των ενταύθα εκπαιδευτηρίων προσφέροντας υποτροφίες και στάθηκε αρωγός στους φιλοπρόοδους νέους που επιθυμούσαν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών, στο Πολυτεχνείο και σε άλλες ανώτερες σχολές. Η έλλειψη τροφίμων τον χειμώνα του 1941 - 1942, οδήγησαν στην απόφασή της τον Φεβρουάριο του 1942, να διαθέσει χώρους του ακινήτου της Αγίας Σοφίας προς διοργάνωση συσσιτίων.
Σήμερα, η Φιλόπτωχος Αδελφότης Ανδρών Θεσσαλονίκης, ενισχύει έμπρακτα το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το ιεραποστολικό έργο του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, εκκλησιαστικές δομές στην πόλη μας, τον Δήμο Θεσσαλονίκης με την προσφορά του Υπνωτηρίου Αστέγων καθώς και φιλανθρωπικά σωματεία και ιδρύματα. Επιπλέον, υποστηρίζει διαρκώς απόρους, σπουδαστές και φοιτητές μέσω έκτακτων, τακτικών βοηθημάτων και υποτροφιών.
Πιστή στις καταστατικές της επιταγές περί ανακούφισης των “ενδεών και απόρων”, μέσα στα χρόνια, αντιμετώπισε την φιλανθρωπία όχι ως απλή οικονομική και υλική ενίσχυση αλλά διευρυμένα, ως διαφύλαξη της αξίας και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου. Με γνώμονα αυτή τη θεώρηση, η Φιλόπτωχος Αδελφότης, εντάσσει στην περί φιλανθρωπίας αντίληψη την προαγωγή του πολιτισμού, των επιστημών αλλά και τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης.
Στο πλαίσιο αυτό, η Αδελφότητα έχει εκσυγχρονίσει τις εγκαταστάσεις της και διαθέτει τις κατάλληλες υποδομές για να υποστηρίζει το έργο της, Αίθουσα Τέχνης, Αίθουσα Εκδηλώσεων και Μουσείο αφιερωμένο στην ιστορία της. Η υποδομή της Αδελφότητας αξιοποιείται ποικιλοτρόπως με επιστημονικά συνέδρια και εσπερίδες, ενημερωτικές δράσεις για κοινωνικά θέματα προς ευαισθητοποίηση του πληθυσμού, διαλέξεις και βιβλιοπαρουσιάσεις, μουσικές εκδηλώσεις, εικαστικές δράσεις, και θεατρικές παραστάσεις.
Πρόσφατα φιλοξενήσαμε τον 11ο Διεθνή Διαγωνισμό Πιάνου “Γιώργος Θυμής”, τον κορυφαίο διαγωνισμό κλασικής μουσικής στην Ελλάδα, παρουσιάσαμε τον αφιερωματικό τόμο για τα 20 χρόνια της ευκλεούς Πατριαρχείας του Πατριάρχη και Παπά Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεόδωρου Β’, πραγματοποιήσαμε αφιέρωμα στον εθνικό μας ποιητή Κωστή Παλαμά στο πλαίσιο της παγκόσμιας ημέρας ποίησης και διοργανώσαμε την έκθεση “Οι Ολυμπιακοί Αγώνες 1896 - 1936 μέσα από τη ματιά και τα τεκμήρια του Θεσσαλονικέα εραστή του αθλητισμού Νικολάου Χριστοδούλου” που επικεντρώθηκε στη συμβολή της Ελλάδος αλλά και της Θεσσαλονίκης στους Ολυμπιακούς αγώνες και εκδώσαμε τον ομώνυμο κατάλογο.
Προσεχώς αναμένουμε την έκδοση του αφιερωματικού τόμου για τα 155 χρόνια της Αδελφότητος, πόνημα του διαπρεπούς συγγραφέα και ιστορικού ερευνητή Ευάγγελου Χεκίμογλου, τον οποίο θα παρουσιάσουμε τον Ιανουάριο του 2026, επ’ ευκαιρία των εορτασμών της Αδελφότητος για το σπουδαίο έργο που έχει επιτελέσει για περισσότερο από ενάμιση αιώνα, παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη και επιτίμου προέδρου μας κ.κ. Βαρθολομαίου.
*Ο Γεώργιος Κωνσταντινίδης είναι αρχιμουσικός, δικηγόρος, συγγραφέας και πρόεδρος της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Ανδρών Θεσσαλονίκης
