Ελάχιστοι Ευρωπαίοι διπλωμάτες τολμούν να εκφράσουν ανοιχτά αντίθεση στην επιλογή της φον ντερ Λάιεν να στοχεύσει τις Big Tech. Οι περισσότερες κυβερνήσεις των κρατών-μελών τη στηρίζουν δημόσια, επιδιώκοντας να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική ισχύ της ΕΕ έναντι της Ουάσιγκτον.
Πίσω όμως από το προσωπείο ενότητας, χώρες όπως η Γερμανία και η Ιρλανδία έχουν ήδη αποστασιοποιηθεί από την απειλή της Επιτροπής, ενώ και άλλες εκφράζουν παρασκηνιακά σοβαρές επιφυλάξεις.
Μεταξύ των βασικών ανησυχιών είναι πως οι νέες ψηφιακές εισφορές ενδέχεται να πλήξουν περισσότερο τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις παρά τους τεχνολογικούς γίγαντες της Σίλικον Βάλεϊ. Την ίδια ώρα, ο κίνδυνος κλιμάκωσης σε έναν εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ απειλεί να επιβαρύνει τις ήδη ευάλωτες ευρωπαϊκές οικονομίες.
Το Politico παραθέτει πέντε λόγους για τους οποίους η απειλή της φον ντερ Λάιεν παραμένει - τουλάχιστον προς το παρόν - περισσότερο συμβολική παρά ουσιαστική.
1. Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση
Στην κρίση χρέους, Γερμανοί πολιτικοί χρησιμοποιούσαν συχνά τη φράση ΤΙΝΑ («There Is No Alternative» – Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση) για να δικαιολογήσουν τις σκληρές πολιτικές λιτότητας.
Το ίδιο επιχείρημα προβάλλεται τώρα για να απορριφθούν οι ψηφιακοί φόροι: οι Ευρωπαίοι διαφημιζόμενοι εξαρτώνται απόλυτα από πλατφόρμες όπως το Facebook και η Google, λόγω έλλειψης βιώσιμων ευρωπαϊκών εναλλακτικών.
«Αν εξετάσουμε τα data centers, τις υπηρεσίες cloud ή τις εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης, δυστυχώς δεν υπάρχουν επαρκείς εναλλακτικές στην αμερικανική ψηφιακή βιομηχανία», δήλωσε πρόσφατα ο Γερμανός υφυπουργός Οικονομικών Γιοργκ Κούκις. Τόνισε ότι τυχόν πλήγμα κατά των Big Tech θα είχε άμεσο αντίκτυπο στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και τους καταναλωτές.
Η δήλωση αυτή προκάλεσε την ενόχληση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, η οποία κατηγόρησε τον Κούκις πως υπονομεύει την ευρωπαϊκή ενότητα κατά τη διάρκεια κλειστής συνεδρίασης των υπουργών Οικονομικών στη Βαρσοβία, σύμφωνα με τρεις Ευρωπαίους αξιωματούχους που επικαλείται το Politico.
Ωστόσο, πολλοί ειδικοί συμφωνούν με το σκεπτικό του. «Είναι δύσκολο να επιβάλεις τέτοια μέτρα χωρίς να βλάψεις σοβαρά τους καταναλωτές ή τις επιχειρήσεις στην ΕΕ», σημειώνει ο Μπέριν Μάρτενς του think tank Bruegel.
2. Δεν υπάρχει δοκιμασμένος μηχανισμός εφαρμογή
Η υιοθέτηση ενός ευρωπαϊκού φόρου στις ψηφιακές υπηρεσίες είναι εξαιρετικά σύνθετη νομικά. Μέχρι σήμερα, κάθε απόπειρα καθιέρωσης ενιαίου ευρωπαϊκού φόρου στα έσοδα των τεχνολογικών εταιρειών έχει αποτύχει, καθώς απαιτείται ομοφωνία των 27 κρατών-μελών.
Για να παρακάμψει αυτό το εμπόδιο, η φον ντερ Λάιεν προτείνει να ενεργοποιηθεί το εργαλείο κατά του καταναγκασμού (Anti-Coercion Instrument – ACI), το λεγόμενο «εμπορικό μπαζούκα», προκειμένου να επιβληθούν εισφορές στις διαφημίσεις και στις ψηφιακές υπηρεσίες.
Όμως το ACI δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ μέχρι σήμερα. Επιπλέον, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον εταιρειών που διατηρούν ισχυρή παρουσία εντός της ΕΕ, όπως είναι η περίπτωση της Apple, της Meta και της Microsoft που είναι εγκατεστημένες στην Ιρλανδία, ή της Amazon στο Λουξεμβούργο.
3. Η αντίθεση της Ιρλανδίας
Η Ιρλανδία έχει πολλά να χάσει από οποιαδήποτε νέα φορολογική επιβάρυνση στις Big Tech και έχει ήδη απορρίψει ανοιχτά την πρωτοβουλία της Κομισιόν.
Ο Ιρλανδός πρωθυπουργός Μίχεαλ Μάρτιν δήλωσε ότι η χώρα του θα αντισταθεί στην πρόταση της Επιτροπής, εκτιμώντας ότι ένας νέος φόρος, επιπλέον των ήδη αυστηρών κανονισμών της ΕΕ, θα «έριχνε λάδι στη φωτιά».
Η Ιρλανδία είναι ιδιαιτέρως εκτεθειμένη σε έναν ενδεχόμενο εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ, καθώς φιλοξενεί τις ευρωπαϊκές έδρες πολλών αμερικανικών κολοσσών και εξάγει φαρμακευτικά προϊόντα αξίας άνω των 44 δισ. ευρώ προς τις ΗΠΑ.
«Η Ιρλανδία διαθέτει μία εξαιρετικά συγκεντρωμένη φορολογική βάση, που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις αμερικανικές πολυεθνικές», σημειώνει ο καθηγητής πολιτικής οικονομίας Άινταν Ρίγκαν του University College Dublin.
Δέκα εταιρείες αντιστοιχούν στο 60% των φορολογικών εσόδων από επιχειρήσεις, ενώ περίπου το 30% των συνολικών εσόδων του κράτους προέρχεται από τον εταιρικό τομέα.
4. Η παγκόσμια φορολογική συμφωνία
Οι ΗΠΑ άφησαν πρόσφατα να εννοηθεί ότι είναι διατεθειμένες να ξανανοίξουν τις συζητήσεις για μια παγκόσμια φορολογική συμφωνία στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ.
Η Ουάσιγκτον ουδέποτε επικύρωσε το σκέλος της συμφωνίας που θα υποχρέωνε τις Big Tech να πληρώνουν φόρους στις χώρες όπου εδρεύουν οι πελάτες τους. Χωρίς τη συναίνεσή της, η εφαρμογή του εν λόγω σκέλους έχει παγώσει.
Η απειλή της φον ντερ Λάιεν να επιβάλει μονομερώς φόρους ενδέχεται να επιταχύνει την αναζήτηση μιας διεθνούς λύσης.
Σε συνέντευξή του στους Financial Times, ο γενικός γραμματέας του ΟΟΣΑ, Ματίας Κόρμαν, τόνισε ότι οι ΗΠΑ συμμετέχουν ενεργά στις διαπραγματεύσεις.
Αμερικανοί αξιωματούχοι αντιδρούν πάντως σθεναρά σε έναν μηχανισμό που θα επέτρεπε την επαναφορά φορολογικών εσόδων από εταιρείες που πληρώνουν λιγότερο από τον ελάχιστο παγκόσμιο εταιρικό φόρο του 15% σε άλλες δικαιοδοσίες.
5. Κλιμάκωση χωρίς αποκλιμάκωση
Οι απειλές φορολόγησης των Big Tech έχουν στόχο να πιέσουν τον Τραμπ να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να επιταχυνθεί η επίτευξη μιας εμπορικής συμφωνίας. Ωστόσο, πολλοί φοβούνται πως ενδέχεται να προκληθεί η αντίθετη εξέλιξη: μια κλιμακούμενη εμπορική σύγκρουση με τις ΗΠΑ.
Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες απαντήσουν με δασμούς στις ευρωπαϊκές εξαγωγές, αυτό θα είχε σοβαρότατες επιπτώσεις για τις εξαγωγικές οικονομίες της ΕΕ, ιδίως για χώρες όπως η Γερμανία και η Ιταλία.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εκτιμά ότι η επιβολή μονομερών δασμών από τις ΗΠΑ θα μπορούσε να μειώσει τον ρυθμό ανάπτυξης της ευρωζώνης κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες μέσα στο πρώτο έτος.
Η φον ντερ Λάιεν γνωρίζει αυτούς τους κινδύνους και, σύμφωνα με το Politico, τις τελευταίες ημέρες έχει ήδη αρχίσει να μετριάζει τη ρητορική της.
