Η διμερής συμφωνία συνεκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου της Ουκρανίας διαφαίνεται ότι τελικώς και άνευ απροόπτου βγαίνει από τον πάγο και υπογράφεται, κατόπιν της εκδήλωσης «ευγνωμοσύνης» του Βολοντίμιρ Ζελένσκι προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Ντόναλντ Τραμπ προσωπικά και της «ετοιμότητας» για μερική εκεχειρία και τάχιστα βήματα προς μία ειρηνευτική συμφωνία.
Η σχετική αναφορά Ζελένσκι ήλθε λίγες ώρες προτού ο Αμερικανός πρόεδρος ανέβει στο βήμα του Κογκρέσου και ενώ το Κίεβο είχε περιέλθει σε σοκ λόγω της απόφασης αναστολής της αμερικανικής οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας -κίνηση για την οποία δεν είχε ενημερωθεί ως φαίνεται εκ των προτέρων κανένας από τους συμμάχους της Ουκρανίας και ας είχε την ίδια ημέρα τηλεφωνική επικοινωνία ο Κιρ Στάρμερ με τον Ντόναλντ Τραμπ στον απόηχο της Συνόδου στο Λονδίνο.
Καθώς ακόμη και φορτία οπλισμού που βρίσκονταν ήδη καθ’ οδόν προς το ουκρανικό έδαφος ακινητοποιούνταν, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε χθες έτοιμος να εργαστεί «υπό την ισχυρή ηγεσία» του Ντόναλντ Τραμπ για να επιτευχθεί γρήγορα βιώσιμη ειρήνη, εκφράζοντας παράλληλα την ετοιμότητα της Ουκρανίας για την υπογραφή της συμφωνίας για τις σπάνιες γαίες ανά πάσα στιγμή και σε όποιο πλαίσιο θεωρηθεί καταλληλότερο.
Ο Ζελένσκι εξέφρασε την εκτίμηση και την ευγνωμοσύνη του στις ΗΠΑ -με ειδική αναφορά στους πυραύλους Javelin που είχε αποστείλει ο Τραμπ επί πρώτης θητείας του στην Ουκρανία, γεγονός που ο τελευταίος επαναλάμβανε διαρκώς στην καταστροφική συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο. Η αντιπαράθεση χαρακτηρίστηκε λυπηρή από τον Ουκρανό πρόεδρο, ο οποίος δήλωσε πως «είναι καιρός να διορθώσουμε τα πράγματα».
Στο προκείμενο, ο Ζελένσκι επανέλαβε πως θεωρεί τη συμφωνία για τις σπάνιες γαίες ως πρώτο βήμα προς μεγαλύτερη ασφάλεια και στέρεες εγγυήσεις ασφαλείας και δήλωσε πως τα πρώτα στάδια προς τερματισμό του πολέμου μπορεί να είναι «η απελευθέρωση κρατουμένων και η εκεχειρία σε αέρα και θάλασσα». Ακολούθησαν διαρροές από συμβούλους του Ντόναλντ Τραμπ στο πρακτορείο Reuters ότι ΗΠΑ και Ουκρανία ετοιμάζονται να υπογράψουν τη συμφωνία και η σχετική ανακοίνωση επρόκειτο να γίνει από τον Τραμπ κατά την ομιλία του στο Κογκρέσο.
Ο Ουκρανός πρόεδρος δεν παύει να ζητά εγγυήσεις ασφαλείας από τις ΗΠΑ. Συγκεκριμένες αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας υπό τη μορφή αεροπορικής στήριξης και υλικοτεχνικής υποστήριξης ζητούν, αλλά δεν λαμβάνουν, αμφότεροι οι Κιρ Στάρμερ και Εμανουέλ Μακρόν, έχοντας θέσει από κοινού στο ευρωπαϊκό «τραπέζι» την πρόταση για ανάπτυξη ειρηνευτικής δύναμης στην Ουκρανία κατόπιν εκεχειρίας.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, βγαίνει «μπροστά» για να εδραιώσει μία «συμμαχία των προθύμων» που θα σταθεί δίπλα στην Ουκρανία σε μία εξαιρετικά ευαίσθητη άσκηση ισορροπίας ανάμεσα στη στήριξη της εμπόλεμης χώρας και τη διαφύλαξη της ειδικής σχέσης της Βρετανίας με τις ΗΠΑ. Την επομένη της Συνόδου που φιλοξένησε στο Λονδίνο, ο Στάρμερ συνομίλησε εκ νέου τηλεφωνικά με τον Ντόναλντ Τραμπ, χθες ωστόσο είδε τον «εμπρηστή» Τζέι Ντι Βανς να χλευάζει τη Βρετανία, και τη Γαλλία μαζί, ως «τυχαία χώρα που δεν έχει πολεμήσει εδώ και 30 χρόνια» για να επιχειρήσει μετά τις αντιδράσεις να ανασκευάσει.
Για τη Ρωσία, η αναστολή της βοήθειας Τραμπ προς το Κίεβο χαρακτηρίστηκε ... «μέγιστη συμβολή στην υπόθεση της ειρήνης», δήλωση αναμενόμενη εκ μέρους του εκπροσώπου του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, καθώς η Μόσχα έχει δει με ικανοποίηση την προεδρία Τραμπ να ευθυγραμμίζεται με το αφήγημά της για το ποιος ξεκίνησε τον πόλεμο έως το ποιος επιθυμεί την ειρήνη. Μετά τα πρωτοφανή γεγονότα στο Οβάλ Γραφείο, οι σχέσεις Κιέβου-Ουάσινγκτον εισήλθαν σε αχαρτογράφητα νερά με τις δηλώσεις από τον Λευκό Οίκο, αξιωματούχους και γερουσιαστές προσκείμενους στον Τραμπ να κινούνται έκτοτε ανάμεσα στο ότι ο Ζελένσκι μπορεί να επιστρέψει για την υπογραφή της συμφωνίας για τις γαίες εφόσον επιδείξει... γνήσια μεταμέλεια και είναι «έτοιμος για ειρήνη» και στο ότι για τις ΗΠΑ το κεφάλαιο Ζελένσκι είναι λήξαν και θέλουν να δουν άλλον στη θέση του.
ReArm Europe
Παραμένοντας σε μεγάλο βαθμό σε σοκ και δίχως να «μετρά» για τον Ντόναλντ Τραμπ ως συλλογική οντότητα, η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να χαράξει στρατηγική για να καλύψει το κενό ασφαλείας στην Ευρώπη από την επιταχυνόμενη αμερικανική «αποσύνδεση», που παραμένει ασαφές ποια έκταση θα λάβει. Άμεσος στόχος, η υποστήριξη της Ουκρανίας στο πεδίο και το «τραπέζι» μίας διαπραγμάτευσης εάν και όποτε αρχίσει και υπό την προϋπόθεση ότι θα έχει λόγο, και μακροπρόθεσμος στόχος η ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας και της αμυντικής ικανότητας και η μείωση της εξάρτησης της ΕΕ από εξωτερικές δυνάμεις.
«Ζούμε σε επικίνδυνους καιρούς, πρέπει να κάνουμε περισσότερα» δήλωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσιάζοντας χθες το σχέδιο ReArm Europe (Επανεξοπλισμός της Ευρώπης), το οποίο ανοίγει δρόμο για πρόσθετες στρατιωτικές δαπάνες ύψους έως και 800 δισ. ευρώ εντός της επόμενης δεκαετίας κυρίως μέσω ενός νέου χρηματοδοτικού εργαλείου για τη χορήγηση δανείων 150 δισ. ευρώ για κοινές αμυντικές επενδύσεις και της ενεργοποίηση της «ρήτρας διαφυγής» στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Ο χρόνος μόνο σύμμαχος δεν είναι για την Ένωση των «27» σε ένα περιβάλλον ασφαλείας που μεταβάλλεται ραγδαία και στην «καρδιά» του ευρωπαϊκού προβλήματος παραμένουν οι βαθιές εσωτερικές διαιρέσεις, η έλλειψη ανεπτυγμένης αμυντικής βιομηχανίας και μια αμυντική στρατηγική που εξακολουθεί να συνδέεται με τα επιμέρους εθνικά συμφέροντα, με ελάχιστα κοινά χαρακτηριστικά.
Η άτυπη σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 6ης Μαρτίου θα είναι ο πρώτος δείκτης για το βαθμό πολιτικής υποστήριξης στην αποκαλούμενη «γεωπολιτική» Κομισιόν, που κινείται τώρα στο μοτίβο των έκτακτων σχεδίων και εργαλείων που υιοθετήθηκαν επί της πρώτης θητείας της Φον Ντερ Λάιεν μετά την πανδημία του κορωνοϊού και την ενεργειακή κρίση που ακολούθησε τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία (NextGenerationEU και RepowerEU).
Για να «συγκρατήσει» τον Βίκτορ Όρμπαν στις Βρυξέλλες, ο Εμανουέλ Μακρόν τού έχει απευθύνει πρόσκληση να επισκεφθεί σήμερα το Παρίσι, ενώ την ίδια στιγμή διά στόματος του πρωθυπουργού Φανσουά Μπαϊρού, η Γαλλία αναφέρει πως μαζί με άλλες ευρωπαϊκές χώρες θα καταβάλλει κάθε προσπάθεια για να συγκεντρώσει όλα τα δυνατά μέσα για να αντισταθμίσει το «πάγωμα» της αμερικανικής βοήθειας στην Ουκρανία.
Παρουσιάζοντας η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν το σχέδιο που θα αποτελέσει τη βάση συζήτησης αύριο στις Βρυξέλλες, επανέλαβε τη δέσμευση της ΕΕ για στενή συνεργασία με το ΝΑΤΟ και «κοιτώντας» προς την άλλη άκρη του Ατλαντικού επισήμανε πως «βρισκόμαστε σε εποχή επανεξοπλισμού, η Ευρώπη είναι έτοιμη να αναλάβει τις ευθύνες της, είναι έτοιμη να αναλάβει δράση». Απευθυνόμενη στους ηγέτες των «27», ανέφερε πως πρέπει να αξιοποιηθεί αυτή η κρίσιμη στιγμή, υπογραμμίζοντας ότι η ασφάλεια και το μέλλον της Ευρώπης εξαρτώνται από την ικανότητά της να δράσει με ταχύτητα και φιλοδοξία.
Πέραν των 150 δισ. ευρώ σε δάνεια για επενδύσεις με έμφαση σε αντιαεροπορική άμυνα, συστήματα πυροβολικού και drones, καθώς και της ενεργοποίησης της δημοσιονομικής ευελιξίας, το σχέδιο της Φον Ντερ Λάιεν περιλαμβάνει την αξιοποίηση του κοινοτικού προϋπολογισμού με πρόσθετες δυνατότητες και κίνητρα στα κράτη-μέλη να επενδύσουν σε αμυντικά έργα, κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων μέσω της επιτάχυνσης της ένωσης αποταμιεύσεων και επενδύσεων, καθώς και επέκταση του ρόλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων στη χρηματοδότηση αμυντικών έργων.
Το «πάγωμα» της αμερικανικής οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας, εν είδει τελεσιγράφου του Τραμπ στο Κίεβο, ήλθε να αυξήσει το διακύβευμα για την Ευρώπη και να φέρει επίσης ακόμη πιο επιτακτικά στο προσκήνιο το ζήτημα της χρήσης των κατασχεθέντων ρωσικών κεφαλαίων ύψους 300 δισ. δολαρίων για την αγορά όπλων για τις ουκρανικές δυνάμεις. Κατά δηλώσεις ειδικών, το μεγαλύτερο μέρος των «παγωμένων» κεφαλαίων, περίπου 250 δισ. δολάρια, κατέχουν τράπεζες σε ΕΕ, Ηνωμένο Βασίλειο, Καναδά, Αυστραλία και Σιγκαπούργη, συνεπώς θα μπορούσαν να κινηθούν ακόμη και αν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ακολουθούσαν.
Η χρήση των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων θα συζητηθεί αύριο στις Βρυξέλλες, όπως συζητήθηκε και στη σύνοδο της Κυριακής στο Λονδίνο, με τον Κιρ Στάρμερ να κρατά τον πήχη χαμηλά σε ακόλουθη ενημέρωση που παρείχε προς τη Βουλή των Κοινοτήτων λέγοντας πως πρόκειται για εξαιρετικά σύνθετο και πολυδιάστατο ζήτημα. Η δήλωση Στάρμερ έγινε προ της ανακοίνωσης Τραμπ και μένει να διαφανεί εάν η δυναμική αλλάξει, δεδομένου ότι επιδεινώνεται δραματικά η επιχειρησιακή ικανότητα της Ουκρανίας και κοινή εκτίμηση των αναλυτών είναι πως εάν η βοήθεια παραμείνει «παγωμένη» οι ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις μέχρι το τέλος του καλοκαιριού θα έχουν ξεμείνει από πυρομαχικά και όπλα ειδικά για την αναχαίτιση ρωσικών πυραύλων και drones.
Ως προς την επικείμενη Σύνοδο Κορυφής, στην οποία έχει προσκληθεί και ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στο προσχέδιο συμπερασμάτων υπογραμμίζεται η ανάγκη σεβασμού της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας και ότι δεν μπορεί να υπάρξει διαπραγμάτευση δίχως τη συμμετοχή του Κιέβου και της Ευρώπης, και στην τελευταία εκδοχή προστίθεται πως η ΕΕ θα συνεχίσει να παρέχει τακτική χρηματοδοτική στήριξη στην Ουκρανία, συνολικού ύψους 30,6 δισ. ευρώ, το 2025.
«Εν όψει της νέας ώθησης των διαπραγματεύσεων που θα πρέπει να οδηγήσουν σε μία συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει τη σημασία των ακόλουθων αρχών: Δεν μπορούν να υπάρξουν διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία. Δεν μπορούν να υπάρξουν διαπραγματεύσεις που αφορούν την ευρωπαϊκή ασφάλεια χωρίς τη συμμετοχή της Ευρώπης. Η ασφάλεια της Ουκρανίας, της Ευρώπης και η παγκόσμια ασφάλεια είναι αλληλένδετες - η κατάπαυση του πυρός μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο ως μέρος της διαδικασίας που οδηγεί σε μία συνολική ειρηνευτική συμφωνία- και κάθε τέτοια συμφωνία πρέπει να συνοδεύεται από ισχυρές και αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία, οι οποίες θα συμβάλουν στην αποτροπή μελλοντικής ρωσικής επιθετικότητας», αναφέρει το κείμενο συμπερασμάτων.
