Το Tokei Maru είναι ένα σχολείο διαφορετικό από τα άλλα. Ένα σχολείο που δίνει μαθήματα ζωής μέσα από τη συμπερίληψη. Ένα πραγματικό «Σχολείο για Όλους», το οποίο μέσα από το άθλημα του Τζούντο διδάσκει παιδεία και ήθος.
Πρόκειται για ένα σχολείο με απογευματινές δραστηριότητες που ιδρύθηκε από τα μέλη του Διεπιστημονικού Δικτύου Ειδικής και Διαπολιτισμικής Αγωγής «Include», με στόχο να φιλοξενεί δράσεις ισότιμης συμπεριληπτικής, μη τυπικής εκπαίδευσης για όλους ώστε «κανείς να μην μένει πίσω» στη γνώση και στην κοινωνική συμμετοχή.
Το Tokei Maru ξεκίνησε το 2011, από μια ιδέα της Ανδρομάχης Νάνου, ειδικής παιδαγωγού και ακαδημαϊκού. Στόχος ήταν να βρεθούν επιστήμονες και επαγγελματίες της ειδικής και διαπολιτισμικής αγωγής γύρω από ένα κοινό τραπέζι. Στην αρχή, φιλοξενούνταν στο Κέντρο Πολιτισμού του δήμου Θεσσαλονίκης, αλλά σταδιακά το εγχείρημα απέκτησε στέγη στην οδό Τζουμαγιάς, σε κτήριο το οποίο παραχωρήθηκε από τον δήμο επί διοίκησης Μπουτάρη. Μάλιστα, κατά το περασμένο έτος η διοίκηση Αγγελούδη προχώρησε σε ανακαίνιση των χώρων, τους οποίους επισκέφθηκε και ο ίδιος ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης τον Οκτώβριο.
Μεταξύ των μαθημάτων που διδάσκονταν σε αυτό περιλαμβάνονταν η Ρομποτική, το Τζούντο και η Γιόγκα. Πλέον, λόγω μετάθεσης της εμπνεύστριας, τα μαθήματα Ρομποτικής διδάσκονται πλέον στην πόλη της Δράμας, με στόχο τη διεύρυνσή τους και στην Καβάλα.
Παράλληλα, κάθε Παρασκευή η ομάδα Include παρέχει δωρεάν μαθήματα Τζούντο στο 10ο Ειδικό Σχολείο Πυλαίας, ενώ μέσω των μαθημάτων πραγματοποιείται και η ένταξη ατόμων που κάνουν απεξάρτηση από ναρκωτικά.
Μέσα σε μερικά τετραγωνικά tatami, Τζουντόκα που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού, Τζουντόκα με αναπηρίες και νευροτυπικοί Τζουντόκα πέφτουν και σηκώνονται μαζί και στη συνέχεια υποκλίνονται ο ένας στον άλλο. Τζούντο, άλλωστε, σημαίνει ευγενής δρόμος.
Από το ιαπωνικό πλοίο που διέσωσε πρόσφυγες από τη Σμύρνη στο… πλοίο που κάνει βίωμα τη συμπερίληψη και «σπάει» τη γκετοποίηση
Η ονομασία του Σχολείου εμπνεύστηκε από το ιαπωνικό πλοίο Tokei Maru που έσωσε χιλιάδες πρόσφυγες από τη Σμύρνη, Ένα πλοίο που δεν έκανε διακρίσεις και διέσωσε όποιον έβρισκε μπροστά του. Υπολογίζεται πως περισυνέλεξε περισσότερους από 9.000 Έλληνες και Αρμένιους από την κόλαση που είχε ξεσπάσει στα Μικρασιατικά Παράλια.
Κάτι παρόμοιο κάνει και το σημερινό Tokei Maru έχοντας ως πυξίδα την ισότιμη πρόσβαση στον αθλητισμό και την κοινωνικοποίηση, χωρίς εξαιρέσεις.
Μάλιστα, μνημείο, το οποίο φιλοτεχνήθηκε αφιλοκερδώς από τον εικαστικό κύριο καθηγητή κ. Αθανάσιο Πάλλα προς τιμήν της ηρωικής πράξης του Ιάπωνα πλοιάρχου, κοσμεί την είσοδο του κτιρίου.
Το tatami όπου όλοι χωρούν
Κάθε Τετάρτη απόγευμα και κάθε Σάββατο πρωί, η αίθουσα γεμίζει με παιδιά και ενήλικες.
Ο ευγενής Κωνσταντίνος, ο Ηλίας, ο Ορέστης -που αν δεν τον χειροκροτήσουν μετά το πέρας της επίδειξης, πάντα χειροκροτά τον εαυτό του-, ο Λάζαρος, ο Χρήστος, ο Κώστας, ο Νίκος, η γεμάτη ενέργεια κυρία Δέσποινα, η Μυρσίνη, ο Γιάννης, ο έτερος Κωνσταντίνος και ο μικρός Ορέστης περπατούν ξυπόλυτοι στο tatami και με πειθαρχία ακούν τις οδηγίες του προπονητή τους, Αυγερινού Μαϊστρέλλη.
Μετά βίας, όμως, εκτός tatami μένει ο Πρωταθλητής Ελλάδας και Ευρώπης, πέμπτος πρωταθλητής κόσμου, Βαλκανιονίκης και μετέπειτα προπονητής και καθηγητής Τζούντο στο ΤΕΦΑΑ του ΑΠΘ, ειδικός σύμβουλος του δημάρχου Θεσσαλονίκης σε θέματα αθλητισμού, Βίκτωρ Σιώπης, ο οποίος βρέθηκε στο Tokei Maru για να θαυμάσει τους Τζουντόκα και τον μαθητή του που εδώ και χρόνια κάνει πράξη τη συμπερίληψη μέσα από το Τζούντο.
«Ουσιαστικά επιτυγχάνεται η συμπερίληψη μέσω του Τζούντο. Νιώθω περήφανος για τον μαθητή μου που προσφέρει μέσα από το άθλημά μας τη συμπερίληψη», σημειώνει αρχικά και κοιτά με λαχτάρα τον αγωνιστικό χώρο.
Όπως επισημαίνει, «είναι αναγκαίο όλοι να μπορούν να γυμνάζονται» και προσθέτει πως η συνύπαρξη και συνάθληση ατόμων στο φάσμα του Αυτισμού και νευροτυπικών ατόμων ωφελεί και τις δύο πλευρές. «Είναι σημαντικό που δεν υπάρχει γκετοποίηση», εξηγεί. Παράλληλα, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο δημιουργίας νέου χώρου στον δήμο Θεσσαλονίκης, με στήριξη της δημοτικής αρχής, εφόσον υπάρξει ενδιαφέρον από καθηγητή ο οποίος θα διαθέτει την απαραίτητη εκπαίδευση.
Παράλληλα, οι επιδείξεις συνεχίζονται, οι Τζουντόκα πέφτουν και σηκώνονται, πάντα εκφράζοντας την εκτίμησή τους ο ένας στον άλλον. Συχνά το μάθημα διακόπτεται για λίγα λεπτά. Ο Κωνσταντίνος αποφασίζει να δείξει σε όλους το καινούργιο του γιλέκο και αφού ακούσει τις ευχές για τη νέα του αγορά, επιστρέφει στο μάθημα. Ο Ορέστης είναι ανήσυχος και λέει πως δεν θέλει να κάνει προπόνηση. Όμως, η αγάπη του για τα μετάλλια, αλλά και οι καθησυχαστικές αγκαλιές του μικρού Ορέστη τον ηρεμούν και συνεχίζει ακάθεκτος να παλεύει, να πέφτει και να σηκώνεται.
Λίγο αργότερα, όλοι χωρίζονται σε δυάδες. Η κυρία Δέσποινα και ο εδώ και δύο χρόνια καθαρός από τα ναρκωτικά, κάτοχος δύο μεταλλίων, Χρήστος, κάνουν προπόνηση, Όμως κάτι δεν πάει καλά και ο κ. Σιώπης βγάζει τα παπούτσια του και επιστρέφει «σπίτι» του για να καθοδηγήσει τους δύο Τζουντόκα.
Το μάθημα οδεύει προς το τέλος του και έρχεται η ώρα για την καθιερωμένη -πλέον- απονομή μεταλλίου στον Ορέστη. Αυτή τη φορά μάλιστα από έναν θρύλο του Τζούντο, τον κ. Σιώπη, εν μέσω χειροκροτημάτων.
Λίγο πριν σβήσουν τα φώτα της αίθουσας, ο Αυγερινός Μαϊστρέλλης, μιλά για τους αγώνες στη Σόφια στις 26 Απριλίου, με τη συμμετοχή 20 αθλητών, 3 εξ’ αυτών στο φάσμα του Αυτισμού.
Παράλληλα, αναφερόμενος στην ιδιότητά του ως καθηγητής Φυσικής Αγωγής στον Εθνικό Οργανισμό Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων, επισημαίνει τη σημασία της άθλησης ως κίνητρο για να παραμείνουν μακριά από τα ναρκωτικά πρώην χρήστες. «Ο Χρήστος βρισκόταν στο ΚΕΘΕΑ Ιθάκη και μέσα από το τζούντο κατάφερε να μείνει μακριά από τα ναρκωτικά. Μάλιστα, μετά από μάχη, καταφέραμε να αρθούν τα περιοριστικά μέτρα εξόδου από τη χώρα και κατάφερε να κατακτήσει δύο μετάλλια», συνεχίζει.
Ο ίδιος τονίζει πως δεν υπάρχει ανταγωνισμός εντός tatami και πως σκοπός είναι «να “σπάσουμε” την γκετοποίηση με τη συνύπαρξη νευροτυπικών και νευροδιαφορετικών ατόμων», ενώ εκφράζει την επιθυμία του για τη διοργάνωση συμπεριληπτικών αγώνων στο δήμο Θεσσαλονίκης.
Ο ευγενής δρόμος για την εναπόθεση της αισθητηριακής υπερφόρτωσης
Ο κ. Αλέξανδρος είναι πατέρας του 17χρονου Τζουντόκα Ορέστη, ο οποίος διαγνώστηκε στο φάσμα του Αυτισμού σε ηλικία 5 ετών. Τα ζητήματα που αντιμετωπίζει εντοπίζονται κυρίως στη διάσπαση προσοχής και στη δυσκολία να μιλά και να κοινωνικοποιείται.
«Για εμάς το θέμα ήταν να βοηθήσουμε το παιδί μας να αποκτήσει κοινωνικές δεξιότητες. Έχουμε κάνει πολλές κινήσεις, μια από αυτές είναι και η συνεργασία με το Tokei Maru και το Include. Ουσιαστικά πέρα από τους ψυχιάτρους και τους λογοθεραπευτές που του μαθαίνουν γραφή, ανάγνωση, ομιλία, καινούργιες δεξιότητες κλπ, χρειαζόμασταν και την επαφή με άτομα τα οποία δεν είναι επαγγελματίες ενήλικες που του μαθαίνουν πράγματα ή άλλα παιδιά στο φάσμα του Αυτισμού, όπως είναι οι συμμαθητές του στο Ειδικό Σχολείο και δεν είναι η οικογένεια. Με άλλα λόγια συνομηλίκους ή λίγο μεγαλύτερους/μικρότερους οι οποίοι είναι νευροτυπικοί. Δηλαδή που δεν έχουν τη νευροδιαφορετικότητα που έχει ο Ορέστης, γιατί αυτή είναι η πλειοψηφία. Για να μπορέσουμε να τον εντάξουμε χρειάζεται εμπειρία και με τέτοια άτομα. Έχει κάτι το όμορφο όταν φτιάχνουμε Ειδικά Σχολεία και βάζουμε παιδιά με νευροδιαφορετικότητες μαζί, αλλά αυτό δεν αντικατοπτρίζει την κοινωνία που θα χρειαστεί να ενταχθεί το παιδί. Δεν θα περιβάλλεται μόνο από νευροδιαφορετικούς ανθρώπους και δασκάλους. Πρέπει να μάθει να επιβιώνει σε ένα περιβάλλον με άτομα που είναι πιο νευροτυπικά», εξηγεί ο ίδιος.
Ο Ορέστης και η οικογένειά του συμμετέχουν σε πολλές δραστηριότητες όπως η ορειβασία, με τη συμμετοχή του Φρίξου, ενός ειδικά εκπαιδευμένου σκύλου.
«Αυτό το οποίο είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα του Tokei Maru είναι ότι χρησιμοποιεί μία απλή αλλά πολύ καλή τεχνική. Έναν μαγνήτη ενδιαφέροντος, το Τζούντο εν προκειμένω, για να φέρει μέσα στην ίδια αίθουσα άτομα νευροδιαφορετικά και νευροτυπικά, τα οποία ξεχνούν τις διαφορές τους γιατί τους ενώνει κάτι κοινό», συνεχίζει.
Όλα ξεκίνησαν από μία ιδέα της Άντας Νάνου, μας εξηγεί. «Αυτό που σκέφτηκε ήταν ότι τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού πολύ συχνά βρίσκονται σε απόγνωση, για κάποια από αυτά είναι αισθητηριακή υπερφόρτωση, έχουν υπερακοή, υπερευαισθησία στις υφές κ.α. Αυτό τους δημιουργεί ταραχή. Όταν ταράζονται αρπάζουν ό,τι βρουν γύρω τους, γιατί προσπαθούν να κάνουν κάτι για αυτούς. Αρπάζουν γιακάδες, μαλλιά, οτιδήποτε βρουν τριγύρω τους. Στο τζούντο αρπάζεις, οπότε σκέφτηκε να διοχετεύσουμε αυτή την τάση που έχουν να αρπάζουν στο να αρπάξουν από το γιακά και από το μανίκι τον αντίπαλο και να τους πούμε ότι εδώ μέσα αρπάζεις ελεύθερα, αλλά όταν βγούμε από εδώ δεν αρπάζεις».
Αναφερόμενος στην πρώτη επαφή του γιου του με το Τζούντο ο ίδιος επισημαίνει πως η καινοτομία στο αυτιστικό φάσμα θέλει προσοχή, καθώς τα άτομα με Αυτισμό δεν αισθάνονται άνετα με τις εκπλήξεις. Στην εξοικείωση του Ορέστη με το Τζούντο καταλυτικό ρόλο διαδραμάτισε ο πειραματισμός με τις κινήσεις, καθώς και αυτοσχέδια παραμύθια.
«Με την Ανδρομάχη Γιατράκου (σσ συγγραφέα του βιβλίου «Μαθαίνω να πέφτω, να σηκώνομαι, να διεκδικώ, Ένα συμπεριληπτικό πρόγραμμα εκπαίδευσης σε βασικές τεχνικές του Judo» μαζί με την Άντα Νάνου και τον Αυγερινό Μαϊστρέλλη) ο Ορέστης έμαθε κινήσεις και βελτιώθηκε αισθητηριακά στο να αντέχει υφές, ήχους, λάμψεις, αλλά και να καταπολεμήσει ακόμη πιο σύνθετα θέματα όπως η αγοραφοβία. Όταν μπήκε για πρώτη φορά στο κατάμεστο Ιβανώφειο ο κόσμος φώναζε και χειροκροτούσε. Όμως κατάφερε να πάει στο κέντρο και αυτό ήταν ένα τεράστιο κατόρθωμα. Μιλάμε για ένα παιδί το οποίο αν υπάρχουν πάνω από 2-3 άτομα σε ένα δωμάτιο δεν θέλει να μπει. Βήμα βήμα μπήκε σε ένα κατάμεστο στάδιο και μάλιστα στο τέλος σήκωσε και τα χέρια για να ζητήσει χειροκρότημα!», σημειώνει.
Μάλιστα, χρησιμοποιώντας μία… δοκιμασμένη συνταγή η κ. Γιατράκου πρότεινε τη δημιουργία μικρών ιστοριών για την εξοικείωση με την προετοιμασία του Τζούντο από τη στολή και τη ζώνη μέχρι και το περπάτημα ξυπόλυτος.
Κάπως έτσι, ο Ορέστης έγινε πρωταγωνιστής της ζωής του σε κόμικ και παραμύθια, γνωρίζοντας εκ των προτέρων τι πρόκειται να ακολουθήσει στη βόλτα του, σε μία επίσκεψη, αλλά και σε έναν αγώνα Τζούντο.
