Λιγότερο γνωστό είναι πως οι εκπαιδευτικοί επιλέγουν το επάγγελμα αυτό για τις υψηλές αμοιβές, τη δόξα και τη φήμη που το συνοδεύουν.
Οι παραπάνω αστεϊσμοί κυκλοφορούν μεταξύ των εκπαιδευτικών και φανερώνουν την πικρία αλλά και μία μορφή μελαγχολικής απογοήτευσης για την άποψη που έχει η κοινή γνώμη σχετικά με το επάγγελμά τους.
Όμως το επάγγελμά μας έχει πίεση. Μεγάλη… Ίσως φαίνεται εύκολο «να τα φέρεις βόλτα τα πράγματα», που λέμε, με τα μικρά παιδιά. Αν όμως έχεις μέσα σου αναπτυγμένη την ενσυναίσθηση, κάτι που είναι βασικό χαρακτηριστικό των καλών δασκάλων, τότε τα πράγματα μπορεί να σε στρεσάρουν πολύ. Τόσο πολύ που μπορεί να σε οδηγήσουν σε επαγγελματική εξουθένωση, αυτό που λέμε burnout.
Ο εκπαιδευτικός, για να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του επαγγέλματός του, χρειάζεται υψηλή κατάρτιση και βαθιά επιστημονική γνώση. Ταυτόχρονα πρέπει να είναι ευέλικτος και προσαρμοστικός, οργανωτικός και δημοκρατικός, να εμπνέει, να είναι ακούραστος, να αγαπάει τους ανθρώπους, να αγαπάει τα παιδιά. Το επάγγελμά του έχει αντικείμενο τον άνθρωπο και αυτό πολλαπλασιάζει την ένταση του εργαζόμενου.
Υπάρχουν πολλές έρευνες (δύο από αυτές αναφέρονται στο τέλος αυτού του σημειώματος -από αυτές αντλήθηκαν στοιχεία για το συγκεκριμένο σημείωμα- που δείχνουν τι σημαίνει άγχος για τους εκπαιδευτικούς, από πού αυτό πηγάζει, πού μπορεί να οδηγήσει και τι επιπτώσεις μπορεί να έχει στην εκπαίδευση. Σύμφωνα με αυτές, το επάγγελμα του εκπαιδευτικού είναι ένα από τα τρία πιο αγχωτικά επαγγέλματα παγκοσμίως.
Μπορεί η μονιμότητα της εργασίας (για τους εκπαιδευτικούς στα δημόσια σχολεία) να εξισορροπεί ως έναν βαθμό την αίσθηση του στρες, ωστόσο οι καθηλωμένοι μισθοί, η υπερφορολόγηση, η αύξηση του κρατικού ελέγχου μέσω της αξιολόγησης και άλλων μηχανισμών, η ασαφής πίεση για «παραγωγικότητα» με ελάχιστα μέσα και πόρους, τελικώς υπερτερούν.
Η εκπαίδευση είναι ο τομέας που υπέστη τις βαρύτερες συνέπειες της οικονομικής κρίσης στη στην Ελλάδα, αλλά και μεταξύ άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Από το 2008 έως το 2012 οι κρατικές δαπάνες για την παιδεία περικόπηκαν κατά 20% και οι Έλληνες εκπαιδευτικοί υπέστησαν τις μεγαλύτερες περικοπές αποδοχών από όλους τους δημοσίους υπαλλήλους στην Ελλάδα (αλλά και στην Ευρώπη): έφτασαν σε ποσοστό 40%.Ακόμη δεν έχουν αποκατασταθεί οι απώλειες αυτές.
Οι εκπαιδευτικοί, όμως, εξακολουθούν να βρίσκονται καθημερινά αντιμέτωποι με ένα καθήκον που θα μπορούσε να πει κανείς πως είναι από τα βαρύτερα όλων. Οι πολίτες τούς εμπιστεύονται ό,τι πολυτιμότερο έχουν: τα παιδιά τους. Η καθημερινότητα στην τάξη δεν μπορεί να μετρηθεί με «κανονικές ώρες». Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού είναι δύσκολο. Και πρέπει, επιτέλους, η πολιτεία να το αναγνωρίσει έμπρακτα αυτό. Με οικονομικές απολαβές που θα επιτρέπουν στους εκπαιδευτικούς να ζουν αξιοπρεπώς, με προβλέψεις για εκπαίδευση και μετεκπαίδευση υψηλού επιπέδου, με αξιολόγηση του θεσμού που θα οδηγήσει στον σχεδιασμό μιας ριζικής μεταρρύθμισης του εκπαιδευτικού συστήματος, με κύριο στόχο την αλλαγή της κοινωνίας.
Διαφορετικά θα ζούμε διαρκώς σε έναν φαύλο κύκλο που θα πνίγει κάθε εκπαιδευτικό που κάνει σωστά τη δουλειά του. Και αυτό μόνο ως μόνιμη πηγή άγχους μπορεί να εκληφθεί.
Πηγές:
Βασιλική Σ. Παππά, «Το στρες των εκπαιδευτικών και οι παράγοντες που συµβάλλουν στην επαγγελµατική εξουθένωση», Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, τ. 11, 2006
Στάγια Δ., & Ιορδανίδης Γ. (2014). Το επαγγελματικό άγχος και η επαγγελματική εξουθένωση των εκπαιδευτικών στην εποχή της οικονομικής κρίσης. Επιστημονική Επετηρίδα Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, 7, 56–82. https://doi.org/10.12681/jret.855
