Το τουρκικό χρηματιστήριο βίωσε τη χειρότερη εβδομάδα από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, με τον δείκτη ISE 100 να καταγράφει πτώση άνω του 16% μέσα σε λίγες ημέρες.
Σε μια προσπάθεια σταθεροποίησης, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς της Τουρκίας επέβαλε περιορισμούς στις ανοιχτές πωλήσεις και στις επενδύσεις που ποντάρουν σε περαιτέρω πτώση του χρηματιστηρίου, ενώ παράλληλα διευκόλυνε τις επαναγορές μετοχών ώστε να στηρίξει τις τιμές των τίτλων που υπέστησαν μεγάλη πτώση. Παρά την αρχική ανάκαμψη του δείκτη κατά 2%, η θετική τάση δεν διατηρήθηκε, με αποτέλεσμα να επιστρέψει σε πτωτική πορεία, καταγράφοντας το χαμηλότερο επίπεδο από τον Νοέμβριο.
Αναλυτές επισημαίνουν πως αυτή η εξέλιξη ενδέχεται να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα και στον ίδιο τον Ερντογάν, δεδομένου ότι πολλοί Τούρκοι επενδυτές είχαν στραφεί στο χρηματιστήριο τα τελευταία χρόνια για να προστατεύσουν τις περιουσίες τους από τον επίμονα υψηλό πληθωρισμό, ο οποίος παραμένει στο 39%.
Πολιτική αβεβαιότητα και κυβερνητική αντίδραση
Η νέα εβδομάδα δείχνει σημάδια σχετικής σταθεροποίησης, κυρίως λόγω της δέσμευσης του υπουργού Οικονομικών, Μεχμέτ Σιμσέκ, ότι η κυβέρνηση θα λάβει «όλα τα απαραίτητα» μέτρα για τη σταθερότητα των αγορών. Παράλληλα, τόνισε πως η Τουρκία συνεχίζει να αποτελεί ελκυστικό προορισμό για μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Ο Σιμσέκ, σε συνεργασία με τον διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, Φατίχ Καραχάν, δεσμεύονται να διατηρήσουν τη φιλική προς τους επενδυτές οικονομική πολιτική που ακολουθείται τα τελευταία δύο χρόνια.
Παράλληλα, η τουρκική λίρα υποχώρησε έναντι του δολαρίου, αν και η πτώση περιορίστηκε στο 3%, γεγονός που παρείχε κάποια σχετική ηρεμία στους επενδυτές. Σύμφωνα με ειδικούς, η αποδυνάμωση του νομίσματος φαίνεται να σχετίζεται κυρίως με κινήσεις ξένων επενδυτών.
Ο καθηγητής Διεθνούς Οικονομίας, Ερντάλ Γιαλτσίν, υπογραμμίζει ότι η Τουρκία είχε αρχίσει να εισέρχεται σε τροχιά οικονομικής σταθεροποίησης μετά από μια μακρά περίοδο πολιτικής αβεβαιότητας, υψηλού πληθωρισμού και οικονομικής κρίσης. Η αύξηση των επιτοκίων και η ενίσχυση της λίρας είχαν αρχίσει να προσελκύουν ξένες επενδύσεις, οδηγώντας σε μια περίοδο ανάκαμψης τόσο για τα κρατικά ομόλογα όσο και για το χρηματιστήριο.
Ωστόσο, η σύλληψη του Ιμάμογλου ανέτρεψε αυτή τη δυναμική, εντείνοντας τη βραχυπρόθεσμη πολιτική αβεβαιότητα. Μέσα σε λίγες ώρες, διεθνείς επενδυτές απέσυραν σημαντικά κεφάλαια από τις τουρκικές αγορές, ενώ η λίρα δέχθηκε έντονες πιέσεις. Η Κεντρική Τράπεζα αναγκάστηκε να πουλήσει μεγάλο μέρος των συναλλαγματικών της αποθεμάτων για να αποτρέψει περαιτέρω αποδυνάμωση του νομίσματος, σύμφωνα με τον Γιαλτσίν.
Επιπτώσεις στον τουρισμό
Η τουρκική οικονομία μπορεί να επηρεαστεί και στον τομέα του τουρισμού, που αποτελεί βασικό κλάδο εσόδων για τη χώρα. Ωστόσο, οι ειδικοί δεν θεωρούν ότι υπάρχει άμεσος λόγος ανησυχίας.
Ο Μάρκο Γκαρντίνι, καθηγητής Διοίκησης Τουρισμού στο Κέμπτεν, εκτιμά ότι η σύλληψη του Ιμάμογλου μπορεί να έχει προκαλέσει αναταράξεις σε πολιτικούς και διπλωματικούς κύκλους, αλλά πιθανώς δεν θα αποτρέψει τους περισσότερους τουρίστες από το να επισκεφθούν την Τουρκία. Όπως σημειώνει, «οι πολιτικές εξελίξεις στη χώρα σπάνια επηρεάζουν τη γενική τουριστική ροή».
Αντίστοιχα, οι πρόσφατες μαζικές διαδηλώσεις θεωρείται απίθανο να έχουν αισθητές επιπτώσεις στον τουριστικό κλάδο. Αντίθετα, μακροπρόθεσμες ανησυχίες προκαλεί η κλιματική αλλαγή, καθώς η άνοδος της θερμοκρασίας ενδέχεται να πλήξει τον θερινό τουρισμό στην Τουρκία.
Πιέσεις στο χρηματοπιστωτικό σύστημα
Η πολιτική αβεβαιότητα επιβαρύνει και τις τουρκικές τράπεζες, καθώς η αύξηση του κόστους χρηματοδότησης δημιουργεί πιέσεις στον τραπεζικό τομέα. Ο Γιαλτσίν προειδοποιεί ότι οι διεθνείς επενδυτές μπορεί να γίνουν πιο επιφυλακτικοί, οδηγώντας σε εκροές κεφαλαίων που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν τα προβλήματα ρευστότητας και να απειλήσουν τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Παράλληλα, ο τομέας των ακινήτων, που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ξένες επενδύσεις, μπορεί επίσης να αντιμετωπίσει πιέσεις. Επιπτώσεις αναμένονται και στις εξαγωγικές επιχειρήσεις, καθώς οι εμπορικοί εταίροι της Τουρκίας ενδέχεται να απαιτήσουν υψηλότερες εγγυήσεις ή ασφάλιστρα κινδύνου. Η αβεβαιότητα στο χρηματιστήριο αυξάνει το κόστος ασφάλισης για τις εξαγωγικές εταιρείες, κάτι που μπορεί να επηρεάσει την ανταγωνιστικότητά τους.
Διεθνείς παράγοντες και σταθερότητα
Οι οικονομικές συνέπειες της σύλληψης του Ιμάμογλου θα φανούν πιο ξεκάθαρα μέσα στο επόμενο διάστημα. Παρόλα αυτά, ο Γιαλτσίν εκτιμά ότι η τρέχουσα πολιτική κρίση ενδέχεται να μην έχει μακροπρόθεσμο αντίκτυπο στην τουρκική οικονομία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδιώκουν τη διατήρηση της σταθερότητας στην Τουρκία, τόσο λόγω της στρατηγικής σημασίας της χώρας στο ΝΑΤΟ όσο και λόγω του ρόλου της στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη. Γι' αυτόν τον λόγο, μέχρι στιγμής, η Ευρώπη έχει αποφύγει να υιοθετήσει έντονα επικριτική στάση απέναντι στην κυβέρνηση Ερντογάν.
