Ο επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, τονίζει ότι αυτή τη στιγμή το στοιχείο που δημιουργεί το μεγαλύτερο πρόβλημα στους χρηματιστηριακούς επενδυτές των ΗΠΑ είναι το κλίμα αβεβαιότητας που καλλιεργείται σε επίπεδο κυβέρνησης και Κεντρικής Τράπεζας, η οποία σε πρώτη φάση πυροδοτείται κυρίως από τον Αμερικανό πρόεδρο.
Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός σημειώνει ακόμη ότι κύριοι παράγοντες για τη συντήρηση αυτής της κόντρας στο βάθος της μείωσης της πολυπόθητης από την πλευρά της κυβέρνησης μείωσης των επιτοκίων, αποτελεί επίσης το μέγεθος της ύφεσης καθώς και οι τιμές του πληθωρισμού.
Συνέντευξη στον Θωμά Καλέση
-Κύριε Κωνσταντίνου συμφωνείτε με την άποψη ότι αυτό που συμβαίνει στην Αμερική ξεπερνά πλέον κατά πολύ τα όρια μιας απλής κόντρας μεταξύ δύο σημαντικών προσώπων;
Ξεκάθαρα. Νομίζω βέβαια ότι και στην πρώτη θητεία του προέδρου Τραμπ είχαμε παρόμοιες καταστάσεις, απλά δεν είχαν τραβήξει ποτέ στα άκρα.
Υπήρχε μια σχετική επιθετικότητα από την πλευρά του προέδρου προς τον Κεντρικό Τραπεζίτη στο πλαίσιο του «δεν κάνεις καλά τη δουλειά σου», αλλά ποτέ δεν είχε φτάσει σε αυτό το σημειο.
-Και αυτή η κόντρα υποδαυλίζεται από δηλώσεις επειδή η κυβέρνηση των ΗΠΑ προσπαθεί να χειραγωγήσει - εάν μπορούμε να πούμε έτσι - την Κεντρική Τράπεζα που θεωρείται και είναι ανεξάρτητη ή συμβαίνει κάτι;
Ξεκάθαρα συμβαίνει το πρώτο. Κοιτάξτε, αυτό το οποίο ευαγγελιζόμαστε οι Οικονομολόγοι από τα τέλη της δεκαετίας του '70 κι έπειτα είναι ότι οι ανεξάρτητες αρχές είναι απαραίτητες. Κι ενώ ίσως σε επίπεδο κράτους είναι πιο δύσκολο να ασκείς δημοσιονομική πολιτική, σε επίπεδο νομισματικής πολιτικής, ήταν πια ξεκάθαρο ότι αυτή ήταν η καλύτερη δίοδος. Δηλαδή από το 1983 κι έπειτα μέχρι και την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση η οικονομική σταθερότητα οφειλόταν κυρίως στο γεγονός ότι είχαμε ανεξάρτητες νομισματικές αρχές.
Συγκρίνετε ας πούμε τη λειτουργία της Κεντρικής Τράπεζας της Ελλάδος στα τέλη της δεκαετίας του '70 και του '80 με τη δεκαετία του '90 που άρχισε να λειτουργεί ανεξάρτητα. Ήταν ένα άλλο πράγμα, ένας διαφορετικός κόσμος.
-Ωστόσο αυτή η κόντρα μεταξύ Τραμπ και Πάουελ, έχει να κάνει μόνο με τους δασμούς και τα επιτόκια ή αφορά στο σύνολό του τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το σύστημα στις ΗΠΑ;
Κοιτάξτε, αυτό το οποίο αναμένουμε όλοι είναι πως μετά τους δασμούς θα έχουμε δύο αποτελέσματα. Το ένα είναι η ύφεση στις ΗΠΑ η οποία ωστόσο δεν ξέρουμε πόσο μεγάλη θα είναι και το δεύτερο που είναι το σημαντικότερο και αφορά τον Κεντρικό Τραπεζίτη έχει να κάνει με τον πληθωρισμό.
Γνωρίζετε ότι οι δασμοί, αυξάνουν τις τιμές για τον τελικό χρήστη. Δεν μπορώ να σας πω αν το οριστικό ποσό θα περάσει ολόκληρο στον τελικό χρήστη ή ένα κομμάτι θα μείνει στις επιχειρήσεις όμως γεγονός είναι, πως ένα μεγάλο κομμάτι θα περάσει. Άρα λοιπόν οι τελικές τιμές θα αυξάνονται, θα έχουμε σίγουρα πληθωρισμό και η κυριότερη δουλειά του Κεντρικού Τραπεζίτη είναι να τον τιθασεύσει.
Ήδη αμέσως μετά την πανδημία, είχαμε μια κατάσταση λάθους διότι η Κεντρική Τράπεζα δεν κινήθηκε και πάρα πολύ γρήγορα, όμως καλώς ή κακώς όταν ασχολείσαι με αυτή τη δουλειά το χειρότερο που μπορείς να κάνεις είναι να πάρεις βιαστικές αποφάσεις απλά και μόνο με ένα σινιάλο που βλέπεις. Νομίζω ότι αυτό προσπαθούν να κάνουν και τώρα. Ο λόγος για τον οποίο στο FED δεν έχουν προχωρήσει ήδη σε μείωση των επιτοκίων, είναι αυτός ακριβώς: Η επιφυλακτικότητα που υπάρχει για τους στόχους που έχουν τεθεί σε σχέση με τον πληθωρισμό.
Κι έχω την εντύπωση θα περιμένουν για αρκετό καιρό ακόμη, προκειμένου να σταθμίσουν δύο βασικά πράγματα: Το πόσο θα αυξηθούν οι τιμές και το πόσο μεγάλη θα είναι η ύφεση. Εάν δηλαδή στις μετρήσεις που κάνουν έχουν προβλέψει μια πολύ μεγάλη ύφεση, ίσως να κυριαρχίσει αυτή η μείωση των επιτοκίων, χωρίς να απωλέσουν τον άλλο τους στόχο περί σταθερότητας των τιμών. Και επαναλαμβάνω, βασική δουλειά μιας Κεντρικής Τράπεζας είναι να τιθασεύει τον πληθωρισμό κι έπειτα ακολουθούν όλα τα άλλα.
-Θεωρείτε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ τραβάει το σκοινί προκειμένου να οδηγήσει σε παραίτηση τον Τζέι Πάουελ, έτσι ώστε να μη φανεί ότι τον "απολύει" και άρα ότι ασκεί παρέμβαση στα πεπραγμένα μιας κατά τα άλλα ανεξάρτητης αρχής;
Έχω την εντύπωση ότι εκεί, τα πράγματα είναι λίγο πιο ιδιαίτερα. Ας μην ξεχνάμε ότι ο ίδιος ο Τραμπ διόρισε τον Πάουελ ως στέλεχος των Ρεπουμπλικανών, ωστόσο ο άνθρωπος έκανε εξαιρετική δουλειά. Κάθε φορά που ο Τραμπ έλεγε κάτι, δεν κουνούσε ούτε το βλέφαρό του. Όπως πρέπει να κάνει κάθε Κεντρικός Τραπεζίτης. Είναι υπόλογος γι' αυτά που κάνει, καθώς κάθε του κίνηση επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους, αλλά από εκεί και πέρα βασίζεται σε δεδομένα και όχι σε δοξασίες.
Τώρα εάν είναι εφικτό να προχωρήσει σε ...έστω και εικονική "απόλυση" δεν το γνωρίζω. Πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις ακολουθείται μια διαδικασία, να πεις δηλαδή ότι αυτός είναι τρελός και δεν κάνει καλά τη δουλειά του, με λίγα λόγια έχουν κινηθεί οι μηχανισμοί για την αποπομπή ενός στελέχους αλλά το αν θα φτάσει μέχρι τα όρια της ...εξώθησης στην παραίτηση αυτό δεν μπορώ να το γνωρίζω.
Δεν γνωρίζω εάν είναι και τόσο εύκολο να συμβεί, διοτί τώρα ναι, φαίνεται και βγαίνει προς τα έξω πως υπάρχει μια έντονη αντιπαράθεση, όμως μεγαλύτερη ζημιά θα κάνει στον Τραμπ μια ενδεχόμενη αποπομπή, παρά καλό.
-Με βάση την προχθεσινή πτώση των αμερικανικών χρηματιστηριακών δεικτών, η οποία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις απαξιωτικές δηλώσεις Τραμπ για τον Πάουελ, πιστεύετε ότι μπορεί να μεταστρέψει την ψήφο που παρείχαν οι αμερικανοί χρηματιστηριακοί επενδυτές στον πρόεδρο κατα τις πρόσφατες εκλογές;
Εκείνο που μπορώ να σας πω, είναι ότι όλα αυτά τα σκαμπεναβάσματα του χρηματιστηρίου στην Αμερική δείχνουν αντιδράσεις ανθρώπων που ζουν στην αβεβαιότητα. Δηλαδή ξέρουν ότι η Κεντρική Τράπεζα τείνει να λειτουργεί κάτω από ορισμένους κανόνες. Υπάρχει οικονομική βιβλιογραφία που αναφέρει ότι τουλάχιστον ο FED και κάποιες άλλες Κεντρικές Τράπεζες συμπεριφέρονται σαν να ακολουθούν έναν κανόνα, ο οποίος δίνει μία μορφή ευστάθειας και μειώνει την αβεβαιότητα.
Αυτό το πάνω κάτω των δεικτών, το σήμερα ζέστη, αύριο κρύο, σε κόσμο ο οποίος προσπαθεί να βγάλει χρήματα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, αυτή η αβεβαιότητα προκαλεί διάφορα σημαντικά θέματα. Οι δε επενδυτές που έχουν πολύ μεγαλύτερο χρονικό ορίζοντα προτιμούν να κρατήσουν τα χρήματά τους σε ρευστό, μέχρι να μειωθεί η αβεβαιότητα, μέχρι ουσιαστικά να κάτσει η σκόνη.
-Και πόσο σημαντικό ρόλο παίζει για τους επενδυτές το γεγονός ότι συνειδητοποιούν ότι ίσως τελικά η ανεξάρτητη Κεντρική Τράπεζα δεν είναι και τόσο ανεξάρτητη;
Νομίζω ότι σ' αυτή την περίπτωση θα οδηγηθούμε σε έναν νέο κόσμο κι ίσως να χρειαστεί να ανατρέξουμε σε εποχές της δεκαετίας του '70. Τότε δηλαδή που λόγω μιας αναταραχής, αυξήθηκε πάρα πολύ η τιμή του πετρελαίου και πήγαμε σε καταστάσεις στασιμοπληθωρισμού και υψηλών ποσοστών ανεργίας. Οι ΗΠΑ για να μαζέψουν αυτή την κατάσταση και να σταθεροποιηθούν οικονομικά, χρειάστηκαν τουλάχιστον 3-4 χρόνια, ενώ στη Δύση λίγο περισσότερο. Με λίγα λόγια θα φτάσουμε σε καταστάσεις που δεν είναι επιθυμητές.
-Και αυτό θα επιφέρει μια άνευ προηγουμένου πίεση στον Ντόναλντ Τραμπ, την οποία δεν έχει δεχτεί μέχρι τώρα;
Φαντάζομαι ναι, αν και σε δύο χρόνια μεσολαβούν εκλογές. Πιστεύω ότι αν χάσει την γερουσία και το κογκρέσο εκεί τα πράγματα θα αρχίσουν να γίνονται δύσκολα, ασχέτως αν μέχρι τώρα ότι έχει περάσει ο Αμερικανός πρόεδρος το έχει περάσει μέσω executive orders κάτι σαν τα δικά μας Προεδρικά Διατάγματα.
Δεν έχει περάσει τίποτα από το Κοινοβούλιο διότι απ' ότι αντιλαμβάνομαι ακόμη και στο δικό του κόμμα θα αρχίσουν να υπάρχουν διαρροές και αντιπαραθέσεις.
Υπάρχει κόσμος που μπορεί να είναι ταγμένος στον ιδεολογικό σκοπό, υπάρχει όμως και κόσμος που σκέφτεται τι θα κάνει ο ψηφοφόρος. Και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αντιπαραθέσεις ακόμη και στο εσωτερικό του Ρεπουμπλικανικού κόμματος.
-Και μέσα σε όλα αυτά έχουμε σε εξέλιξη και τον εμπορικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, με τους δασμούς να έχουν σπάσει κάθε ρεκόρ.
Νομίζω ότι η στρατηγική Τραμπ είναι "ας το ξαναπιάσουμε από την αρχή". Ωστόσο δεν μπορώ να γνωρίζω εάν η απέναντι μεριά θα είναι διατεθειμένη να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τέτοιους όρους.
Από πλευράς ανάλυσης αυτό το παιχνίδι μία σου και μία μου έχει ένα ενδιαφέρον, ωστόσο δεν φαίνεται να μπαίνει φρένο και όταν δεν συμβαίνει αυτό τα πράγματα είναι άσχημα. Το διδάσκουμε κι εμείς στο Πανεπιστήμιο αυτό το παιχνίδι του στυλ, με χτυπάς σε χτυπάω να δούμε ποιος θα πέσει πρώτος, όμως τούτη την ώρα δεν μου είναι καθόλου ξεκάθαρο το ποιος θα είναι αυτός που θα πέσει. Κι όπως αντιλαμβάνεστε απ' αυτό το παιχνίδι ζημιώνονται και οι δύο μετέχοντες, αλλά κι εμείς ως παράπλευρες απώλειες.
