Λεπτομέρειες για την υπό σχεδιασμό νέα εικόνα των πλατειών δίνει ο Αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων και Βιώσιμης Κινητικότητας Θεσσαλονίκης, Πρόδρομος Νικηφορίδης. Μιλώντας στα Μακεδονικά Νέα, ο κ. Νικηφορίδης υπογραμμίζει τη σημασία των έργων ανάπλασης για τη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος και τη δημιουργία φιλόξενων και βιώσιμων δημόσιων χώρων, που θα ενσωματώνουν σύγχρονες ανάγκες χωρίς να χάνουν τον ιστορικό χαρακτήρα τους.
Πλατεία Αριστοτέλους
Φωτογενής και πολυσύχναστη, η Πλατεία Αριστοτέλους, η πιο εμβληματική από τις κεντρικές πλατείες της πόλης, σχεδιάστηκε από τον Γάλλο πολεοδόμο Ερνέστο Εμπράρ το 1918 μετά την Πυρκαγιά του ‘17. Χώρος μεγάλων πολιτικών συγκεντρώσεων κατά το παρελθόν, αποτελεί το πλέον δημοφιλές σημείο συνάντησης κατοίκων και επισκεπτών.
Ο κ. Νικηφορίδης εξηγεί: «Προσπαθούμε να αναβαθμίσουμε τον δημόσιο χώρο του άξονα της Αριστοτέλους από τη Λεωφόρο Νίκης ως την Εγνατία. Στο κάτω τμήμα, η πλατεία μεταξύ Νίκης και Μητροπόλεως δεν είχε αναπλαστεί εδώ και δεκαετίες. Όταν αναλάβαμε τη διοίκηση του Δήμου, βρήκαμε μία πρόταση ανάπλασης που βραβεύτηκε από επιτροπή από την προηγούμενη δημοτική αρχή. Υπήρχαν ωστόσο θέματα. Για παράδειγμα, προβλεπόταν η δημιουργία μίας εγκατάστασης με νερό και υδατονεφώσεις, κάτι που σήμαινε ότι οι δραστηριότητες της πλατείας -πάνω από 500 ετησίως- έπρεπε να ακυρωθούν. Για να λειτουργήσουν τα σιντριβάνια έπρεπε να γίνουν υπόγειες δεξαμενές και αυτό ίσως μάς εγκλώβιζε σε αρχαιολογικές έρευνες. Έτσι αποφασίστηκε να περιοριστούν τα στοιχεία νερού και να γίνουν αλλαγές. Οι μανόλιες παραμένουν και θα μεταφυτευτούν σε νέες θέσεις. Η στέγαση των τραπεζοκαθισμάτων των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος θα γίνει με ομπρέλες βαρέος τύπου και όχι με μεταλλικές πέργκολες».
Στο τμήμα μεταξύ Ερμού και Εγνατίας, θα γεννηθεί μία νέα πλατεία, καθώς οι στάσεις των λεωφορείων στο «Πέταλο» θα μεταφερθούν, ενώ δεν θα εισέρχονται πλέον αυτοκίνητα. «Αυτό που είναι τώρα ένα μεγάλο παρτέρι θα μετατραπεί σε μία μεγάλη, εμβληματική πλατεία», τονίζει ο κ. Νικηφορίδης. Ο ίδιος προτείνει την ανάγκη να δοθεί ένα όνομα σε αυτή τη δεύτερη πλατεία: «Γιατί όχι, λοιπόν, Ερνέστου Εμπράρ;»
Η οριστική μελέτη, μετά τις παρατηρήσεις που έκανε το Κεντρικό Συμβούλιο Νεοτέρων Μνημείων, παραδόθηκε και ξεκινάει η μελέτη εφαρμογής. Θα χρειαστούν πέντε-έξι μήνες για να δημοπρατηθεί το έργο και να ξεκινήσει, με ορίζοντα ολοκλήρωσης τους 18 μήνες.
Πλατεία Ελευθερίας
Σημαντικός τόπος μνήμης και ιστορικής κληρονομιάς για τη Θεσσαλονίκη, η Πλατεία Ελευθερίας συνδέεται με το επώδυνο παρελθόν των Εβραίων της πόλης, θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας. Από το 2006 η πλατεία φιλοξενεί το Μνημείο του Ολοκαυτώματος.
Η επαναφορά της χρήσης της ως πάρκινγκ από την προηγούμενη δημοτική αρχή είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις.
Ο κ. Νικηφορίδης, εξηγεί: «Ενώ η μελέτη της διοίκησης Μπουτάρη για τη δημιουργία Πάρκου Μνήμης ήταν σε φάση υλοποίησης, η διοίκηση Ζέρβα αποφάσισε να την αναστείλει και να προχωρήσει στην κατασκευή πάρκινγκ. Όταν αναλάβαμε, ο δήμαρχος Στέλιος Αγγελούδης κατάφερε να εξασφαλίσει χρηματοδότηση ύψους 8.500.000 ευρώ. Ακολούθησε η επικαιροποίηση της μελέτης, η ένταξη στο ΕΣΠΑ και ο διαγωνισμός, που οδήγησε στην επιλογή αναδόχου τον Ιούνιο του 2024. Δυστυχώς, υπήρξαν προσφυγές από συμμετέχοντες στον διαγωνισμό, που εκδικάστηκαν σε πρώτο βαθμό, και νέες προσφυγές στα διοικητικά δικαστήρια. Τώρα, αναμένουμε την απόφαση του Εφετείου για το ποιος θα είναι ο τελικός ανάδοχος».
Η φιλοσοφία πίσω από την ανάπλαση της Πλατείας Ελευθερίας είναι να δημιουργηθεί ένα Πάρκο Μνήμης, το οποίο θα αναδείξει την ιστορική σημασία του χώρου και θα υπενθυμίζει όσα έγιναν εκεί το 1943. «Η ανάδειξη της ιστορικότητας της πλατείας είναι προτεραιότητά μας. Το σχέδιο περιλαμβάνει τη φύτευση ψηλών δέντρων, μία ενδιαφέρουσα πρόταση για τα δάπεδα, μία σύγχρονη προσέγγιση ενός δημόσιου χώρου συνάντησης και μνήμης», καταλήγει ο κ. Νικηφορίδης.
Πλατεία Διοικητηρίου
Χώρος συγκεντρώσεων και συλλαλητηρίων κατά το παρελθόν, παιχνιδιού για τα παιδιά της γειτονιάς, ξεκούρασης για τους κατοίκους, η κάποτε όμορφη Πλατεία Διοικητηρίου έχει μετατραπεί εδώ και δεκαετίες, εξαιτίας μίας σειράς λανθασμένων αποφάσεων, σε ένα περιφραγμένο σκάμμα αρχαιοτήτων, μία ανοιχτή «πληγή».
«Η Πλατεία Διοικητηρίου είναι μοναδική, καθώς προέκυψε από αρχιτεκτονικό διαγωνισμό το 1933. Είχε μνημειακά στοιχεία, μαρμάρινες επιφάνειες, τα γνωστά “Μάρμαρα” και επιβλητική παρουσία μπροστά στο Διοικητήριο. Θύμιζε κάπως την πλατεία Συντάγματος, με το εδαφικό της ανάγλυφο και το μνημειακό χαρακτήρα», σημειώνει ο κ. Νικηφορίδης.
Πριν από 35 χρόνια, επί δημαρχίας Κοσμόπουλου, αποφασίστηκε η κατασκευή υπόγειου πάρκινγκ. «Ήταν μία πολύ κακή απόφαση. Ήταν δεδομένο ότι θα βρεθούν αρχαιότητες και με το που βρέθηκαν άνοιξε η πληγή που δεν έκλεισε ποτέ», παρατηρεί ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων. Ακολούθησε η πρόταση της διοίκησης Παπαγεωργόπουλου για συνύπαρξη αρχαιοτήτων, πάρκινγκ και πλατείας. Το σχέδιο ναυάγησε. Θα απαιτούνταν πολύς κόπος και πολύ χρήμα για να κατασκευαστεί ένα πάρκινγκ για περίπου 60 αυτοκίνητα και πάνω από αυτό ένα δώμα αντί για πλατεία. Το 2014 η διοίκηση Μπουτάρη, σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού και την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας,υπέγραψαν σύμβαση και ανέθεσαν στην Εγνατία Οδό να κάνει τις μελέτες. Και αυτή η πρωτοβουλία ναυάγησε.
«Από τη στιγμή που αναλάβαμε, ο δήμαρχος το συζήτησε με τον τότε Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολο Τζιτζικώστα, δόθηκε 1.000.000 ευρώ ως τεχνική βοήθεια για τις μελέτες στις πλατείες Διοικητηρίου και Δημοκρατίας και υπόσχεση για χρηματοδότηση με 10.000.000 ευρώ για την κατασκευή τους. Θα διαμορφωθεί μία μεγάλη πλατεία με αίθρια, όπου θα αναδεικνύονται τα σημεία με τις αρχαιότητες που η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης κρίνει ότι πρέπει να αναδειχτούν, ενώ τα υπόλοιπα αρχαία θα καταχωθούν. Πρόθεσή μας είναι να επιτύχουμε μία ειρηνική συνύπαρξη του χτες με το σήμερα».
Πλατεία Δημοκρατίας
Παρά τη στρατηγική της θέση, η πολύβουη Πλατεία Δημοκρατίας, εκεί όπου βρισκόταν η Χρυσή Πύλη της αρχαιότητας, έχει παραμείνει παραμελημένη για πολλά χρόνια, έχει μετατραπεί σε ένα από τα πιο άχαρα, ετερογενή σημεία του κέντρου.
«Είναι μία πλατεία ανθρωποδιώχτης, βιάζεσαι να περάσεις το Βαρδάρι», λέει ο κ. Νικηφορίδης.«Έχει υποβαθμιστεί τόσο πολύ. Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν από 25 χρόνια είχε οκτώ περίπτερα, τώρα μόλις ένα. Έχασε τη ζωντάνια της κι έχει μετατραπεί σε σημείο βιαστικής διέλευσης, κυρίως για γκρουπ τουριστών που διαμένουν στα ξενοδοχεία της Μοναστηρίου. Δεν θα επιδιώξουμε κάτι μεγαλεπήβολο. Με λίγες παρεμβάσεις μπορούμε να τη μεταμορφώσουμε σε πραγματική πλατεία».
Προτεραιότητα του δήμου είναι να επιτευχθεί η αποκατάσταση του δημόσιου χώρου της πλατείας, χωρίς να αλλοιώνονται τα γεωμετρικά της όρια. Προβλέπεται ήπια κυκλοφορία στους δύο παράδρομους, ανάδειξη των μοναδικών πλατανιών που κοσμούν την πλατεία και παρεμβάσεις στις παρακείμενες οδούς Ειρήνης και Μοσκώφ, κοντά στα Τείχη.
Για τις πλατείες Διοικητηρίου και Δημοκρατίας αυτό το διάστημα θα γίνει ανάθεση των μελετών προκειμένου να ολοκληρωθούν ως το τέλος του χρόνου και να ακολουθήσει η δημοπράτηση.
