Εξαίρετο δείγμα της αρχαίας ελληνικής μεταλλοτεχνίας και ένα από τα καλύτερα σωζόμενα έργα του είδους της, η ύψους 25,8 εκατοστών κεφαλή γρύπα, χρονολογείται στα 650-625 π.Χ. και βρισκόταν από το 1972 στην πτέρυγα της Συλλογής Ελληνικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων του ΜΕΤ.
Το σπάνιο εύρημα ήρθε στο φως τον Δεκέμβριο του 1914 στην περιοχή της Ολυμπίας, στην κοίτη του Κλαδέου ποταμού και ήταν «μιαν των ωραιοτέρων και κάλλιστα διατηρημένων προτομών γρυπός εξ όσων ευρέθησαν μέχρι τούδε», όπως αναφέρει το Αρχαιολογικό Δελτίο του 1915.
Τη δεκαετία του ’30 ο χάλκινος γρύπας βρέθηκε, άγνωστο πώς, σε παλαιοπωλείο στην Αθήνα και στη συνέχεια αγοράστηκε από Αμερικανό συλλέκτη. Ύστερα από διαδοχικές αλλαγές χεριών κατέληξε στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Παρά το γεγονός ότι είχε αναφερθεί η απώλειά του από το Μουσείο Ολυμπίας, η αναζήτησή του δεν είχε προχωρήσει για αρκετό καιρό. Τελικά, μετά από συνεργασία των ελληνικών αρχών και με μακρά και συστηματική προσπάθεια του υπουργείου Πολιτισμού, ο γρύπας επέστρεψε στην Ελλάδα.
Ο γρύπας, μυθολογικό πλάσμα με κεφάλι αετού και σώμα λιονταριού, ήταν σύμβολο δύναμης και γενναιότητας στην αρχαιότητα. Η πλάτη του ήταν καλυμμένη με φτερά, ενώ τα νύχια του ήταν γαμψά, όπως αυτά του αετού. Είχε τις ρίζες του στην Ανατολή, πιθανότατα στη Μεσοποταμία, και οι παραλλαγές του εμφανίστηκαν στην Περσία και την Αίγυπτο πριν από το 3000 π.Χ. Στην Ελλάδα, συνδέεται με τη Μινωική Κρήτη, με απεικονίσεις του σε τοιχογραφίες της Αίθουσας του Θρόνου στην Κνωσό και σε σφραγιστικά δακτυλίδια στις Μυκήνες, χρονολογούμενες γύρω στο 1500 π.Χ.
Η ανακοίνωση του ΥΠΠΟ
Την Παρασκευή 21 Μαρτίου και ώρα 17:15 θα παραδοθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας, παρουσία της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, η κεφαλή του γρύπα που επαναπατρίστηκε από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης (MET) στα τέλη Φεβρουαρίου προκειμένου να ενταχθεί στις μόνιμες συλλογές του.
