Ο Επίκουρος Καθηγητής Παγκόσμιας Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας τονίζει χαρακτηριστικά ότι η Ελλάδα θα πρέπει να έχει στραμμένη την προσοχή της στα όσα συμβαίνουν αυτές τις ημέρες στη γειτονική χώρα, καθώς όπως αναφέρει χαρακτηριστικά «συνήθως οι εσωτερικές διαμάχες της Τουρκίας εξωτερικεύονται με την μορφή πίεσης προς την χώρα μας».
Παράλληλα υπογραμμίζει ότι τα παραπάνω γεγονότα αποτελούν «κομμάτια» της σύνθεσης ενός ιδιαίτερου παζλ πολιτικής ρευστότητας, η οποία κυριαρχεί σε πολλά μέτωπα, μερικά εκ των οποίων διεξάγονται στο κατώφλι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως οι πολεμικές συγκρούσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, οι βομβαρδισμοί Αμερικανών σε θέσεις των Χούθι οι οποίοι με τη σειρά τους υποστηρίζονται από τους Φρουρούς της Επανάστασης του Ιράν, αλλά και οι διενέξεις στη Συρία.
Συνέντευξη στον Θωμά Καλέση
-Κύριε Μποζίνη θα θέλαμε ένα πρώτο σχόλιο αναφορικά με όσα συμβαίνουν στη γειτονική Τουρκία με τη σύλληψη 100 και πλέον ατόμων μεταξύ των οποίων και του δημάρχου Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου. Τι μπορεί να σημαίνουν όλα αυτά για τους δημοκρατικούς θεσμούς στην Τουρκία;
Η δική μου η εκτίμηση είναι καταρχήν ότι όλα αυτά τα γεγονότα αποτελούν μέρος της διεθνούς ρευστότητας που υπάρχει γενικότερα, τόσο λόγω των πολεμικών συγκρούσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, όσο και από την αλλαγή στην προεδρία των ΗΠΑ. Ας τα πάρουμε όμως ένα - ένα. Καταρχάς να διευκρινίσουμε ότι ο Ερντογάν δεν θεωρεί πως είναι αυτός που κρύβεται πίσω από τη σύλληψη του Ιμάμογλου, αλλά πως αυτή που κινεί τα νήματα είναι η Ανεξάρτητη Δικαστική Αρχή που ερευνά τον δημοφιλή δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης των 15.000.000 πολιτών, για υποθέσεις διαφθοράς και χρηματοδότησης τρομοκρατικών οργανώσεων. Από την άλλη υπάρχει πάντα η άποψη, ότι αυτές οι συλλήψεις των 100 και πλέον ατόμων έγιναν προκειμένου να μπει ένα «στοπ» στον ρυθμό που είχε αποκτήσει ο Εκρέμ Ιμάμογλου ως ενδεχόμενος υποψήφιος της αντιπολίτευσης στις επόμενες προεδρικές εκλογές στην Τουρκία το 2028. Μάλιστα ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης χαρακτηρίζεται πλέον ως «σοβαρή απειλή» για τον Ερντογάν.
Μέσα στο πλαίσιο αυτό, υπάρχουν πάντα και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, που συνήθως είναι φίλιες σε θέματα που έχουν να κάνουν με τον Ερντογάν και από τις οποίες δεν έχουμε ακόμη κάποια αντίδραση, όπως αυτή που έχουμε για παράδειγμα από την Ευρωπαϊκή Ένωση που πάντα ενδιαφερόταν για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ανεξάρτητης Δικαιοσύνης. Προσωπικά θεωρώ ότι η Τουρκία διανύει ούτως ή άλλως μια κρίσιμη περίοδο, όχι τόσο στα εσωτερικά της ζητήματα, όσο στην προσπάθειά της να διαμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο θα προσπαθήσει να αναπτυχθεί στην ΕΕ - κάτι που φάνηκε εξάλλου και στις πρόσφατες συνομιλίες για θέματα ευρωπαϊκής ασφάλειας - καθώς επίσης και για την εμπλοκή της στο θέμα των διαπραγματεύσεων για το Ουκρανικό, αλλά και των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή.
Τούτο το σκηνικό, διαμορφώνεται μέσα σε μια περίοδο ρευστής κατάστασης με τον καθένα να προσπαθεί να ενδυναμώσει την έδρα του πάνω στο διεθνές πολιτικό στερέωμα.
-Οι εξελίξεις στο εσωτερικό της Τουρκίας μπορούν να επηρεάσουν ξανά την ευρωπαϊκή της πορεία;
Η ίδια η Τουρκία αυτή τη στιγμή θεωρεί την ύπαρξή της ως βασικό «λίθο» στα θέματα που άπτονται της ευρωπαϊκής ασφάλειας, τόσο σ' ότι αφορά στην σύγκρουση της Ουκρανίας, όσο και σε πιθανές απειλές - κινδύνους που μπορούν να προκύψουν εξ ανατολών. Από εκεί και πέρα, η ΕΕ έριχνε πάντα ιδιαίτερο βάρος σε θεσμικά θέματα, όπως το Κράτος Δικαίου και η Πληροφόρηση, τα οποία αυτή τη στιγμή η Τουρκία θεωρεί ότι τα έχει βάλει στο περιθώριο, προκειμένου να μπορέσει ο Ερντογάν να πετύχει τους εσωτερικούς του στόχους, που δεν είναι άλλοι, από την παραμονή του στην προεδρία. Από εκεί και πέρα, η δική μου εκτίμηση είναι, ότι τουλάχιστον η Ελλάδα θα πρέπει να βρεθεί - αν δεν βρίσκεται ήδη - σε κατάσταση alert, σε κατάσταση συναγερμού, διότι κάποιοι στην Τουρκία για το θέμα της σύλληψης του Ιμάμογλου, κάνουν λόγο ακόμη και για πραξικόπημα, την ίδια στιγμή που ο ίδιος ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης συνεχίζει να ζητάει ακόμη και μέσα από τις φυλακές τη στήριξη του κόσμου.
Μέσα σε αυτό το ρευστό σκηνικό, η χώρα μας θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτική σε θέματα απειλών, ειδικότερα στα θαλάσσια σύνορά μας, διότι όπως γνωρίζετε -και όπως αναφέρει η εκτίμηση που υπάρχει ανάμεσα σε εμάς τους Διεθνολόγους κι εγώ ως τέτοιος έχω μάθει να εκτιμώ πάντοτε αυτόν τον κίνδυνο- τα εσωτερικά προβλήματα της Τουρκίας εξωτερικεύονται πάντα με τη μορφή πίεσης προς την Ελλάδα υπό οποιαδήποτε μορφή. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα θα πρέπει να ανησυχεί για πιθανές απειλές και κινδύνους, διότι αυτό το κλίμα εσωτερικής σύγκρουσης στην Τουρκία, μπορεί να εκτονωθεί με πίεση προς τη χώρα μας. Αυτό βέβαια παράλληλα σημαίνει ότι εκτός από τη χώρα μας και η ΕΕ θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτική στα βήματά της, αλλά και στο σχέδιο αντιμετώπισης της νέας πραγματικότητας που υπάρχει στα εσωτερικά των γειτόνων.
-Αρκετός κόσμος εκφράστηκε με συμπάθεια για αυτό που συνέβη με τον Εκρέμ Ιμάμογλου. Το γεγονός αυτό μπορεί να φέρει κάποια ιδιαίτερη κίνηση στην πολιτική σκακιέρα των ελληνοτουρκικών σχέσεων;
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν τόσο εμπορικές όσο και τουριστικές συναλλαγές μεταξύ Κωνσταντινούπολης και Θεσσαλονίκης, αλλά και μια ιδιαίτερη επικοινωνία της Μακεδονίας και της Βόρειας Ελλάδας με την Πόλη, η οποία θεωρείται σαφώς πιο ευρωπαϊκή από την βαθιά Τουρκία που εκφράζεται από την Άγκυρα. Η σύλληψη του Ιμάμογλου πάντως, δεν είναι μόνο δικό μας θέμα, είναι και πρέπει να είναι και ευρωπαϊκό. Και φυσικά είναι και θέμα των Ηνωμένων Πολιτειών. Επαναλαμβάνω ότι η κατάσταση είναι γενικότερα ρευστή και πρέπει να δούμε πώς θα εκτονωθεί και με τι τρόπο από την πλευρά της Τουρκίας. Γι' αυτό σε κάθε περίπτωση επαναλαμβάνω, ότι η Ελλάδα θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα ανήσυχη αναφορικά με το πώς μπορεί αυτή η εσωτερική διαμάχη, αυτή η εσωτερική κρίση της Τουρκίας να επηρεάσει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
-Τι μπορούμε να περιμένουμε από εδώ και πέρα τόσο από την πλευρά της Τουρκίας σε παγκόσμιο επίπεδο και αντίδρασης από την ΕΕ;
Ο Ερντογάν κινείται πλέον αργά - αργά προκειμένου να χτίσει ένα προφίλ της Τουρκίας που θέλει να παίξει κομβικό ρόλο τόσο στις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών για πιθανή εκεχειρία στον πόλεμο, όπως επίσης θέλει να είναι και παρούσα στις οποιεσδήποτε συνοριακές και επικοινωνιακές πολιτικές ανακατατάξεις στη Μέση Ανατολή. Βέβαια εκεί, υπάρχει πάντα το Ισραήλ ως στρατιωτικός ηγέτης της περιοχής, θέλοντας πρωτίστως να εξασφαλίσει την ασφάλεια του. Στο πλαίσιο αυτό, δεν μπορεί να αποκλειστεί μία διπλωματική σύγκρουση ανάμεσα στην Τουρκία και το Ισραήλ, η οποία θα έδινε και μια άλλη εκδοχή αναφορικά με το πώς πρέπει να «διαβάσουμε» τα γεγονότα στην Τουρκική εξωτερική πολιτική.
Από εκεί κι έπειτα νομίζω ότι υπάρχουν ρευστά μέτωπα παντού, τόσο στο ρωσοουκρανικό όσο και στη Μέση Ανατολή όπου το Ισραήλ συνεχίζει τους βομβαρδισμούς και δεν υπάρχει εκεχειρία με την Χαμάς, ενώ οι Αμερικάνοι βομβαρδίζουν θέσεις των Χούθι, οι οποίοι με τη σειρά τους στηρίζονται από τους Φρουρούς της Επανάστασης του Ιράν. Όλα αυτά τα γεγονότα δημιουργούν ένα ασφυκτικά ρευστό σκηνικό το οποίο κατά πάσα πιθανότατα θα φέρει κι ένα ντόμινο εξελίξεων σε όλα τα επίπεδα. Και σε αυτές τις εξελίξεις η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν πρέπει να μείνει ένας απλός θεατής αλλά θα πρέπει να έχει ενεργό ρόλο σε όλες αυτές τις αλλαγές που επέρχονται.
*Ο Αθανάσιος Μποζίνης είναι Διεθνολόγος, Επίκουρος Καθηγητής Παγκόσμιας Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου Ανάλυσης Υβριδικών Απειλών της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας.
