Όπως επισημαίνει το βρετανικό δίκτυο, eδώ και μήνες η γερμανική πολιτική έχει παραλύσει από την κατάρρευση της προηγούμενης κυβέρνησης. Τώρα, ευελπιστούν ότι οι αυριανές εκλογές θα επαναφέρουν κάποια σταθερότητα στη μεγαλύτερη χώρα της ΕΕ και στη μεγαλύτερη οικονομία της, η οποία αγωνίζεται να ξεφύγει από την παρατεταμένη ύφεση.
Οι κάλπες στην Γερμανία ανοίγουν στις 09:00 (ώρα Ελλάδος) την Κυριακή (23/02), με 29 κόμματα να διεκδικούν την ψήφο 59,2 εκατομμυρίων πολιτών. Οι εκλογές διενεργούνται σχεδόν έξι μήνες πριν από την ολοκλήρωση της κοινοβουλευτικής περιόδου, καθώς στις 6 Νοεμβρίου 2024 κατέρρευσε ο κυβερνητικός συνασπισμός, ο οποίος αποτελείτο από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD), τους Πράσινους και τους Ελεύθερους Δημοκράτες (FDP).
Οι κάλπες θα κλείσουν στις 18:00, οπότε και αναμένεται η πρώτη πρόβλεψη αποτελέσματος (exit poll). Λίγη ώρα αργότερα θα αρχίσει και η ροή των επίσημων αποτελεσμάτων. Από την Δευτέρα, η κυβέρνηση του Όλαφ Σολτς καθίσταται υπηρεσιακή και για σημαντικές αποφάσεις θα πρέπει να συμβουλεύεται τον νικητή των εκλογών αλλά και τους πιθανούς εταίρους του. Ο Φρίντριχ Μερτς έχει δηλώσει ότι θεωρεί εφικτό η νέα κυβέρνηση να έχει σχηματιστεί έως το Πάσχα ή λίγες εβδομάδες μετά.
«Κλειδί» οι αναποφάσιστοι
Την ίδια στιγμή, με το βλέμμα στραμμένο στους αναποφάσιστους οι υποψήφιοι για την καγκελαρία ολοκλήρωσαν το βράδυ της Παρασκευής τον προεκλογικό τους αγώνα.
Κλείνοντας την προεκλογική εκστρατεία των Σοσιαλδημοκρατών (SPD) στο Ντόρτμουντ ο καγκελάριος,Όλαφ Σολτς τόνισε πως «πρέπει να γίνει σαφές ότι το SPD είναι πολύ, πολύ ισχυρότερο από ό,τι δείχνουν οι σημερινές δημοσκοπήσεις», προσθέτοντας ότι δεν πρέπει να υπάρξει «τυχαία πλειοψηφία Χριστιανοδημοκρατών (CDU) και Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD)». Το SPD, είπε ο καγκελάριος, πρέπει να είναι τόσο ισχυρό «ώστε να μπορεί να ηγηθεί της επόμενης κυβέρνησης». «Πείστε όσους δεν έχουν πειστεί ακόμα», είπε ο Όλαφ Σολτς στους συγκεντρωμένους υποστηρικτές των Σοσιαλδημοκρατών.
Σύμφωνα με πληροφορίες από την Deutsche Welle, στο φινάλε της προεκλογικής εκστρατείας των Χριστιανοδημοκρατών στο Ομπερχάουζεν, ο Φρίντριχ Μερτς δήλωσε ότι το AfD πρέπει «να ξαναγίνει περιθωριακό πολιτικό φαινόμενο στη Γερμανία», τονίζοντας ότι έχει πλήρη επίγνωση της πρόκλησης, την οποία καλούνται να αντιμετωπίσουν οι Γερμανοί συντηρητικοί. Σε τέσσερα χρόνια η νέα ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρέπει να έχει διασφαλίσει ότι «οι λαϊκιστές Αριστεράς και Δεξιάς δεν θα έχουν πια δυνατότητα να αναπαράγουν το σαθρό τους αφήγημα», υπογράμμισε ο πρόεδρος του CDU.
Ο Ρόμπερτ Χάμπεκ, υποψήφιος των Πρασίνων για την καγκελαρία, ολοκληρώνοντας την προεκλογική του εκστρατεία στο Αμβούργο, υπογράμμισε ότι το κόμμα του διεκδικεί συμμετοχή στον επόμενο κυβερνητικό συνασπισμό. Ο νυν αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομίας απευθύνθηκε στους δυνητικούς ψηφοφόρους της Αριστεράς καλώντας τους να ψηφίσουν τους Πράσινους. Στόχος ενός κόμματος δεν μπορεί να είναι η παραμονή στην αντιπολίτευση, είπε ο Ρόμπερτ Χάμπεκ.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος των Φιλελευθέρων (FDP) Κρίστιαν Λίντνερ, του οποίου το κόμμα δεν διασφαλίζει, βάσει των δημοσκοπήσεων, την είσοδό του στη Μπούντεσταγκ, τόνισε στην τελευταία του προεκλογική συγκέντρωση ότι η ψήφος στο FDP είναι «η πιο πολύτιμη ψήφος» και ότι «η μια και μοναδική ψήφος είναι που θα διασφαλίσει ότι το κόμμα του θα ξεπεράσει το απαιτούμενο όριο του 5%
Ο αρχηγός του κόμματος Η Αριστερά (Die Linke) Γιαν φαν Άκεν δήλωσε ότι το κόμμα του είναι αποφασισμένο να συγκυβερνήσει υπό την προϋπόθεση ότι θα εισέλθει στο κοινοβούλιο. Το προεκλογικό σύνθημα της Αριστεράς είναι: «Όλοι θέλουν να κυβερνήσουν. Εμείς επιδιώκουμε την αλλαγή». Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι Η Αριστερά δεν θέλει να συμμετάσχει στην κυβέρνηση, υπογράμμισε ο πρόεδρος της Die Linke. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δίνουν στην Αριστερά ποσοστό από 6% μέχρι 7%.
Προβάδισμα για CDU/CSU - Δύσκολος ο σχηματισμός κυβέρνησης
Σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση, το Πολιτικό Βαρόμετρο του Ινστιτούτου Wahlen για λογαριασμό του ZDF, η Χριστιανική Ένωση (CDU/CSU) διατηρεί το προβάδισμα που έχει εξασφαλίσει εδώ και μήνες, με 28% (-2) και ακολουθεί η ακροδεξιά Εναλλακτική για την Γερμανία (AfD) με 21% (+1). Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) ακολουθεί με 16% και χωρίς μεταβολή των ποσοστών του, όπως και οι Πράσινοι με 14%. Η Αριστερά εξακολουθεί να αυξάνει τις δυνάμεις της και φθάνει στο 8% (+1), ενώ Φιλελεύθεροι (FDP) και Συμμαχία Ζάρα Βάγκενκνεχτ (BSW) ενισχύονται κατά μισή μονάδα αλλά παραμένουν κάτω από το όριο του 5%, με 4,5%. Οι αναποφάσιστοι, τρεις μέρες πριν από τις εκλογές, ανέρχονταν σε 27%. Παρόμοια ήταν η εικόνα και πριν από τις εκλογές του 2021, ωστόσο τότε η διαφορά μεταξύ πρώτου (SPD) και δεύτερου κόμματος (CDU/CSU) ήταν οριακή.
Με τα στοιχεία της συγκεκριμένης δημοσκόπησης και το δεδομένο ότι τα κόμματα έχουν δηλώσει ότι δεν θα συνεργαστούν με την ακροδεξιά, ο μόνος πολιτικά ρεαλιστικός συνασπισμός θα ήταν εφικτός μεταξύ της Ένωσης και του SPD, με οριακή ωστόσο πλειοψηφία. Καθοριστικής σημασίας θα είναι ο αριθμός των κομμάτων που θα κατορθώσουν τελικά να βρεθούν στην επόμενη βουλή, καθώς όσο περισσότερα είναι, τόσο περιορίζεται η πιθανότητα να αρκούν δύο κόμματα για τον σχηματισμό βιώσιμου κυβερνητικού συνασπισμού.
Ο συντηρητικός επικρατέστερος υποψήφιος Φρίντριχ Μερτς δήλωσε στους υποστηρικτές του ότι υπό την ηγεσία του η Γερμανία θα αναλάβει την ηγεσία στην Ευρώπη και ότι η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) θα οδηγηθεί για άλλη μια φορά στο πολιτικό περιθώριο.
Η αναζωογόνηση της οικονομίας ήταν το ένα από τα δύο μεγάλα θέματα της προεκλογικής εκστρατείας- το άλλο ήταν η μετανάστευση και η ασφάλεια, θέμα που ήρθε ψηλά στην προεκλογική ατζέντα μετά από μια σειρά θανατηφόρων επιθέσεων από τον Μάιο του 2024 σε Μανχάιμ, Σόλινγκεν, Μαγδεμβούργο, Άσαφενμπουργκ και Μόναχο.
Η άνοδος του ακροδεξιού AfD
Την ίδια στιγμή, το AfD που εκπέμπει εθνικιστικά και αντιμεταναστευτικά μηνύματα υπό την Άλις Βάιντελ έχει ανεβεί στο 20% περίπου στις δημοσκοπήσεις.
Έχει απευθυνθεί στους νεότερους ψηφοφόρους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και προηγείται κατά πολύ στην κούρσα στο TikTok, με 866.000 οπαδούς. Έχει επίσης ενισχυθεί από την υποστήριξη τόσο του δισεκατομμυριούχου Ελον Μασκ όσο και του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς.
Το AfD μιλά για τη διασφάλιση των συνόρων της Γερμανίας και την απέλαση των μεταναστών που ήρθαν παράνομα και διέπραξαν εγκλήματα.
Όλα τα μεγάλα κόμματα έχουν αποκλείσει τη συνεργασία με το AfD για τον σχηματισμός κυβέρνησης, αλλά αν το ποσοστό του ξεπεράσει το 20% θα μπορούσε να διπλασιάσει τον αριθμό των εδρών του σε 150 στο κοινοβούλιο των 630 εδρών.
Αυτό θα ήταν μια τεράστια μετατόπιση των τεκτονικών πλακών, όχι μόνο στη Γερμανί αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ο «γρίφος» της κυβέρνησης Μερτς
Ο πιθανότερος εταίρος του Μερτς είναι οι Σοσιαλδημοκράτες του απερχόμενου καγκελάριου Όλαφ Σολτς. Το μήνυμα του κεντροαριστερού SPD του Σολτς, καθώς ξεκίνησε η τελευταία ημέρα της προεκλογικής εκστρατείας, ήταν ότι κάθε ψήφος μετράει και ότι αν οι Γερμανοί ήθελαν μια ισχυρή κυβέρνηση, χρειάζονταν ένα ισχυρό SPD.
Οι Σοσιαλδημοκράτες παραπαίουν στην τρίτη θέση των δημοσκοπήσεων, αλλά ο Σολτς εναποθέτει τις ελπίδες του σε έναν στους πέντε αναποφάσιστους ψηφοφόρους που εκτιμάται ότι θα μπορούσαν να κάνουν τη μεγάλη διαφορά.
Ο Μερτς για να μπορέσει να κρατηθεί γερά στην εξουσία μετά την ψηφοφορία της 23ης Φεβρουαρίου, θα πρέπει να μπορέσει να σχηματίσει έναν συνασπισμό με τον οποίο θα μπορεί να συνεργαστεί.
Αυτό προϋποθέτει ότι τα μικρότερα κόμματα της Γερμανίας θα συμπιεστούν και ότι ορισμένα θα συμπιεστούν τόσο πολύ που δεν θα εκπροσωπούνται καν στο κοινοβούλιο.Οσο λιγότερα κόμματα μπουν στη Βουλή τοσο πιο εύκολα θα σχηματίσει κυβέρνηση ο Μερτς.
Ο Μερτς ήταν αρκετά ειλικρινής σχετικά με το ιδανικό σενάριο: Το CDU του να χρειαστεί μόνο έναν κυβερνητικό εταίρο. Αν και αυτό μοιάζει κάπως ρευστό με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις και θα ξεκαθαρίσει από αύριο.Ο ίδιος είχε δηλώσει την περασμένη Κυριακή ότι το ιδανικό θα ήταν να είχε δύο επιλογές και να χρειαζόταν τη μία. Τους Σοσιαλδημοκράτες και ενδεχομένως τους Πράσινους.
Το δραματικό μήνυμα του Μερτς
Ο Φρίντριχ Μερτς σε μια ομιλία του στην πόλη Ντάρμσταντ, που αποτελεί κόμβο τεχνολογίας, κοντά στη Φρανκφούρτη μίλησε για πρωτοφανείς εποχές και για μια "τεκτονική μετατόπιση στα κέντρα εξουσίας του κόσμου".
«Μια πολιτική τάξη καταρρέει τώρα. Αυτό που έχουμε συνηθίσει εδώ και δεκαετίες καταρρέει». Δεν ήταν καν σίγουρος αν οι ΗΠΑ θα συμμετάσχουν μαζί με τη Γερμανία στον εορτασμό των 70 χρόνων από την ένταξή της στο ΝΑΤΟ το καλοκαίρι.
Κατακεραύνωσε την απερχόμενη κυβέρνηση για την αποτυχία της να αναλάβει ηγετικό ρόλο στη διεθνή σκηνή.
«Η γερμανική κυβέρνηση και ο καγκελάριος πρέπει επιτέλους να αναλάβουν και πάλι ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη. Εάν εκλεγώ, θα αφιερώσω ένα σημαντικό μέρος του χρόνου μου στο να κρατήσω ενωμένη την Ευρωπαϊκή Ένωση».
Το κακό σενάριο: Η κατάκτηση της δεύτερης θέσης από το ακροδεξιό AfD
Ωστόσο, αν οι δημοσκοπήσεις επιβεβαιωθούν, το AfD θα γίνει η δεύτερη μεγαλύτερη πολιτική δύναμη της Γερμανίας από αύριο.
Και δεν είναι μόνο το γεγονός ότι ένα ακροδεξιό κόμμα στη Γερμανία με τις γνωστές απόψεις του ανεβαίνει δεύτερο κόμμα στη χώρα αλλά έχει σημασία και η χρονική στιγμή, καθώς το AfD δείχνει να έχει και πολλά κοινά σημεία με τον Τραμπ. Μοιράζονται τις ίδιες αποψεις κατά της μετανάστευσης, είναι θετικοί για τη χρήση ορκυκτών καυσίμων, επιθυμούν και αυτοί να σταματήσουν να στέλνουν όπλα στην Ουκρανία και να αποκλιμακώσουν τις εντάσεις με τη Ρωσία. Η κυβέρνηση Τραμπ τους υποστηρίζει και πάλι - δημοσίως, προς οργή πολλών Γερμανών.
Το θέμα είναι ότι η Γερμανία δεν είναι μια οποιαδήποτε χώρα αλλάγη η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, ένα από τα έθνη με τη μεγαλύτερη επιρροή.
Ποτέ άλλοτε στη μεταπολεμική Γερμανία ένα ακροδεξιό κόμμα δεν είχε τέτοια επιτυχία, ενώ βρισκόταν στο κατώφλι του να χαρακτηριστεί ως απειλή για την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία και το φιλελεύθερο σύνταγμά της.
Η ηγέτις της γαλλικής αντιπολίτευσης, Μαρίν Λεπέν, το κόμμα της οποίας θεωρείται επίσης ακροδεξιό, έχει πάρει αποστάσεις από το AfD στην ευρωπαϊκή σκηνή, κρίνοντας προφανώς τις θέσεις του και τη φήμη του πολύ ακραία.
Πάντως, ακόμη και αν γίνει η δεύτερη μεγαλύτερη δύναμη στο κοινοβούλιο το AfD, στην κυβέρνηση δεν θα μπει. Το πολιτικό σύστημα της Γερμανίας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε κανένα κόμμα να μην μπορεί να κυριαρχήσει στο κοινοβούλιο.Η οικοδόμηση συνασπισμού είναι το κλειδί. Και υπάρχει το λεγόμενο τείχος προστασίας από το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου - μια διακομματική συναίνεση για να κρατηθεί η ακροδεξιά μακριά από την κυβέρνηση.
Το Ουκρανικό, η Ενέργεια και το Μεταναστευτικό
Η χώρα εθεωρείτο σύγχρονη, δυναμική και τεχνολογικά προηγμένη. Και η αυτοκινητοβιομηχανία ήταν μία από τις κύριες αρτηρίες που αντλούσαν πλούτο στην οικονομική καρδιά της Γερμανίας.Όμως, τώρα έχουν αποκαλυφθεί θεμελιώδεις αδυναμίες του γερμανικού οικονομικού μοντέλου, σημειώνει επίσης το BBC σε άρθρο του.
Στηρίζεται υπερβολικά σε ενεργοβόρες, παλιομοδίτικες βιομηχανίες όπως τα αυτοκίνητα με κινητήρα εσωτερικής καύσης και η χημική βιομηχανία, ενώ οι επικριτές της αμφισβητούν την έλλειψη διορατικότητας της Γερμανίας ή την ικανότητά της να συμβαδίζει με την εποχή. Πού ήταν η σοβαρή επένδυση στην τεχνολογία; Στην τεχνητή νοημοσύνη; Επί Μέρκελ η Γερμανία εξαρτήθηκε ακόμη περισσότερο από τις εξαγωγές προς την Κίνα, το φθηνό φυσικό αέριο από τη Ρωσία και την αμυντική ομπρέλα των ΗΠΑ. Κα τα τρία ή έχουν καταρρεύσει ή καταρρέυουν.
Όλα αυτά άφησαν τη Γερμανία πολύ εκτεθειμένη. Η αγορά υγρού φυσικού αερίου, από τις ΗΠΑ και άλλους, είναι ακριβή, οδηγώντας σε οικονομική πίεση πολλές ενεργοβόρες γερμανικές επιχειρήσεις. Το αποτέλεσμα: Η οικονομία της Γερμανίας είναι υποτονική και ως το μεγαλύτερο μέλος της ευρωζώνης, αυτό έχει αντίκτυπο πολύ πέρα από τα σύνορά της.
Σημαντικό σημείο επίσης ο αποδυναμωμένος στρατός της στήριξης της Γερμανίας στην Ουκρανία. Το BBC αναφέρεται ακόμη σε καταρρέουσες υποδομές λόγω της χρόνιας υποεπένδυσης - δημόσιας και ιδιωτικής. Ακρίβεια, μικρή ψηφιοποίηση, κρίση εμπιστοσύνης στους πολιτικούς, προβλήματα στο ευρώ, είναι μερικά από τα θέματα που αντιμετώπισε η Γερμανία.
Και επίσης η μετανάστευση. Η μετανάστευση είναι ένα τεράστιο ζήτημα στη Γερμανία. Και ένα μεγάλο κέρδος ψήφων για το AfD. Η Γερμανία δέχτηκε πάνω από ένα εκατομμύριο αιτούντες άσυλο, κυρίως από τη Συρία και το Αφγανιστάν, κατά τη διάρκεια της μεταναστευτικής κρίσης της Ευρώπης το 2015/16 και έχει επίσης ανοίξει τις πόρτες της σε 1,2 εκατομμύρια Ουκρανούς πρόσφυγες.
Πολλοί Γερμανοί ήταν υπερήφανοι για αυτό που αποκαλούσαν «κουλτούρα υποδοχής». Οι τελευταίες επιθέσεις έχουν επαναφέρει το μεταναστευτικό ψηλά στην ατζέντα.
