Όλα δείχνουν ότι τουλάχιστον μέχρι το καλοκαίρι, έχουμε να δούμε ακόμη πολλά επεισόδια σ' αυτό το θρίλερ που έχει ξεκινήσει από την ημέρα των ανακοινώσεων Τραμπ για τους δασμούς και μαίνεται μέχρι σήμερα, έχοντας αφήσει τουλάχιστον προς το παρόν στο πεδίο της μάχης δύο πολύ σκληρούς και συνάμα ισχυρότατους αντιπάλους σε επίπεδο παγκόσμιας οικονομίας.
«Τα πάντα γίνονται στον βωμό των πρώτων υλών και των σπάνιων γαιών» εκτιμά ο Δρ. Νικόλαος Καρτάλης, ο οποίος σε συνέχεια της πρώτης συνέντευξης που παραχώρησε στα Μακεδονικά Νέα - mkdn.gr, σήμερα δίνει επιπρόσθετα στοιχεία για το πού οδηγεί τελικά αυτή η οικονομική διαμάχη, ενώ παράλληλα προχωρά και σε μία πρόβλεψη αναφορικά με το πότε θα έχουμε «λευκό καπνό» στις διαπραγματεύσεις και όλη αυτή η διαμάχη -αφού πρώτα αφήσει το αποτύπωμά της στον κόσμο- θα αρχίσει σιγά - σιγά να ξεθυμαίνει και να μπαίνει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.
Συνέντευξη στον Θωμά Καλέση
-Κύριε Καθηγητά κατά την πρώτη μας συνέντευξη συζητήσαμε διεξοδικά για όλα τα κομμάτια τα οποία συνθέτουν σήμερα το παζλ του εμπορικού πολέμου που έχει ξεσπάσει μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Σήμερα, διαβάζουμε στον Τύπο ότι ο Ντόναλντ Τραμπ είναι έτοιμος να εξαιρέσει από την δασμολογική πολιτική, smartphones, laptops και άλλα προϊόντα τεχνολογίας, τη στιγμή που η Κίνα αναζητά νέο παραγωγό για την εισαγωγή σόγιας, ανοίγοντας δίαυλο επικοινωνίας με τον Νο 1 παραγωγό και εξαγωγέα του είδους τη Βραζιλία. Θα ήθελα από εσάς ένα πρώτο σχόλιο για όλες αυτές τις τελευταίες εξελίξεις.
Αυτή τη στιγμή υπάρχει μεγάλη πίεση στις ΗΠΑ από τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες. Διότι γνωρίζουν πολύ καλά ότι όλο το παιχνίδι παίζεται για την προμήθεια πρώτων υλών, για τους ημιαγωγούς. Οι ημιαγωγοί είναι κρίσιμοι και για τους υπολογιστές και για τα τηλέφωνα, τα οποία στηρίζονται σε πάρα πολλές σπάνιες γαίες, όπως είναι το πυρίτιο αλλά και το γάλλιο. Πρόκειται για σπάνιες γαίες που δεν υπάρχουν σε μεγάλη ποσότητα στην Αμερική, η οποία χρειάζεται την πρώτη ύλη προκειμένου να μετασχηματίσει τα προϊόντα της σε τελικό προϊόν. Την ίδια στιγμή γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά ότι η Κίνα είναι ένας μεγάλος εξαγωγέας σε ημιαγωγούς και ειδικότερα σε σπάνιες γαίες. Φανταστείτε ότι περίπου το 60% του πυριτίου και του γάλλιου υπάρχει στην Κίνα. Αυτό δημιουργεί μια συνθήκη εμπορίου με τις ΗΠΑ αλλά και διαφόρων άλλων χωρών που έχουν κάποια στοιχεία σπάνιων γαιών.
Γι' αυτό και ο Ντόναλντ Τραμπ ζητούσε διακαώς από τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι να υπογράψει τη συνθήκη ώστε να μπορέσει να έχει απρόσκοπτη προμήθεια σπάνιων γαιών από την Ουκρανία. Άρα λοιπόν το «πόκερ» το οποίο παίζεται και διεξάγεται μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων για το ποιος θα έχει το πάνω χέρι στις πρώτες ύλες, οι οποίες καθορίζουν και την τεχνολογική μετάβαση που θέλει να κάνει ο Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες.
-Η εξαίρεση των προϊόντων τεχνολογίας αποτελεί ένα βήμα καλής θέλησης από την πλευρά του Ντόναλντ Τραμπ;
Κοιτάξτε ο πρόεδρος των ΗΠΑ πάντα κινείται πάνω στο δόγμα του μαστίγιου και του καρότου. Πρώτα δίνει κάτι, μετά το παίρνει πίσω, μετά το ξαναδίνει, αυτή είναι η τακτική του. Είναι μια τακτική επιπέδου παρτίδας «πόκερ», την οποία προσπαθεί να επιβάλει με όρους διεθνούς εμπορίου. Σε μερικές περιπτώσεις αυτή η τακτική, αυτή η μπλόφα πιάνει και τώρα προσπαθεί να κερδίσει και χρόνο, ώστε να μπορέσει να συνάψει συμφωνίες με άλλες χώρες, προκειμένου να καταστήσει σαφές ότι θα έχει απρόσκοπτη ροή πρώτων υλών αλλά και άλλων προϊόντων στις ΗΠΑ. Η Αμερική όπως γνωρίζετε έχει πάρα πολλούς και μεγάλους τεχνολογικούς κολοσσούς που κυριαρχούν στο παγκόσμιο εμπόριο.
Όλοι αυτοί θορυβήθηκαν πάρα πολύ από την δασμολογική πολιτική του Τραμπ, δεν ήθελαν επ' ουδενί να καταλήξουν να μην έχουν πρώτες ύλες και γι' αυτόν τον λόγο πίεσαν και αυτοί με τη σειρά τους ώστε να υπάρξη απόσυρση δασμών σε μερικά προϊόντα. Θα δείτε, ότι θα ακολουθήσουν κι άλλες αποσύρσεις δασμών στο μέλλον. Διότι είναι θέμα διαπραγματεύσεων αλλά και πολιτικής - σύμφωνα με τον πρόεδρο των ΗΠΑ - που πιστεύει ότι με αυτόν τον τρόπο θα καταστεί κυρίαρχος του παιχνιδιού.
-Από την πλευρά της η Κίνα, μέχρι που μπορεί να τεντώσει το σχοινί;
Η Κίνα είναι επίσης μια χώρα που έχει μεν διαφορετικές συνθήκες ανάπτυξης από τις ΗΠΑ, αλλά και αυτοί έχουν ανάγκη την πρώτη ύλη. Πρόκειται για μια αγορά 1,5 δισεκατομμυρίου ανθρώπων που έχουν αυξημένη ροπή προς την κατανάλωση, κάτι που σημαίνει ότι και αυτή η χώρα θα προσπαθήσει να κάνει συμμαχίες που θα έχουν μεγαλύτερο όφελος, αναζητώντας εναλλακτικές πηγές. Και μην ξεχνάτε και κάτι άλλο...
Πριν από μία δεκαετία και παραπάνω, η Κίνα ήταν η πρώτη χώρα που άρχισε να ψάχνει για σπάνιες γαίες και για πετρέλαιο σε μια άλλη ήπειρο και συγκεκριμένα στην Αφρική. Άρα λοιπόν δεν είναι τωρινό φαινόμενο για τους Κινέζους να αναζητούν νέους συμμάχους, έτσι ώστε να μπορέσουν να καλύψουν την εφοδιαστική τους αλυσίδα.
-Μέσα σε αυτό το γαϊτανάκι δασμών, ανακοινώσεων, μέτρων και αντίμετρων που οδηγείται η παγκόσμια οικονομία;
Η παγκόσμια οικονομία δέχεται αυτή τη στιγμή μεγάλο κύμα αναταράξεων. Σ' ότι αφορά Ευρώπη - Αμερική έχουμε μια ανακωχή 90 ημερών, στο διάστημα των οποίων θα γίνει προσπάθεια διαπραγμάτευσης, μεταξύ ΗΠΑ - ΕΕ, ενώ ειδικότερα κάθε χώρα - μέλος ξεχωριστά θα έχει επαφή με τον Τραμπ. Αυτό εξάλλου είναι και κάτι που ήθελε εξ αρχής ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Να απομονώσει την κάθε χώρα για να έχει το συγκριτικό πλεονέκτημα διαπραγμάτευσης. Έτσι λοιπόν, μέσα στις επόμενες 90 ημέρες θα προσπαθήσει να διαπραγματευτεί με κάθε χώρα ξεχωριστά και να έχει το καλύτερο αποτέλεσμα που είναι η win-win συμφωνίες.
Ο πρόεδρος Τραμπ δεν θέλει να σταματήσει το διεθνές εμπόριο, διότι το διεθνές εμπόριο προσφέρει προστιθέμενη αξία στην Αμερική. Εκείνο που θέλει επί της ουσίας, είναι να μειώσει τις εισαγωγές με σκοπό να μειώσει κατά πολύ το έλλειμμα τού εμπορικού του ισοζυγίου.
Αν δε, ανατρέξουμε στο παρελθόν και διαβάσουμε λίγα ιστορικά γεγονότα, θα δούμε ότι η Αρχαία Αθήνα ήταν αυτή που πρώτη, προσπάθησε να μηδενίσει το εμπορικό της ισοζύγιο. Αν διαβάσουμε λίγο τα Αρχαία συγγράμματα, θα διαπιστώσουμε ότι στην Αρχαία Αθήνα όποιος εισήγαγε ένα προϊόν, έπρεπε να απαραιτήτως να εξάγει ένα άλλο ίδιας αξίας. Με αυτόν τον τρόπο οι Αρχαίοι Αθηναίοι είχαν μηδενικό έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου. Άρα λοιπόν, είναι πολύ σημαντικό να διαβάζουμε τους Αρχαίους συγγραφείς με σκοπό να καταλάβουμε το τι πρέπει να γίνει και στο διεθνές εμπόριο. Αν και στο διεθνές εμπόριο δεν μπορούμε να φτάσουμε σε κατάταση τέτοιας ισορροπίας, διότι όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα εξαρτόμαστε πάρα πολύ, ειδικότερα οι χώρες υπό Ανάπτυξη από προϊόντα υψηλής τεχνολογίας. Η σχετική θεωρία λέει μάλιστα, ότι οι αναπτυγμένες χώρες εξάγουν προϊόντα τεχνολογίας ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες εξάγουν πρωτογενή παραδοσιακά προϊόντα.
Και επίσης να μην ξεχνάμε και κάτι άλλο πάρα πολύ βασικό. Έχουμε βιώσει δέκα και πλέον χρόνια από την 4η βιομηχανική επανάσταση που αφορά τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Την τελευταία δεκαετία και ίσως τα επόμενα δέκα χρόνια θα επενδυθούν 15 τρισεκατομμύρια δολάρια σ' αυτόν τον πολύ σημαντικό τομέα. Αν τα βάλετε κάτω θα δείτε τι περιθώριο έχουμε εμείς, ως Ελλάδα ώστε να προσαρμόσουμε την παραγωγική μας βάση σε διαδικασίες παγκόσμιου εμπορίου σχετικά με τον παγκόσμιο ψηφιακό μετασχηματισμό. Ήδη έχουμε κάποιες σπάνιες γαίες που πρέπει να τις εκμεταλλευτούμε, αλλά ήδη πρέπει να στρέψουμε την παραγωγική μας διαδικασία, ώστε να μπορούμε αυτές τις σπάνιες γαιές να τις μετασχηματίσουμε σε τελικό προϊόν και να πάρουμε την προστιθέμενη αξία τους.
Και βέβαια πάντα με στόχο, αφού καλύψουμε την εγχώρια παραγωγή να μπορούμε να τις διαπραγματευτούμε στο εξωτερικό καθώς οι τιμές των σπάνιων γαιών θα αυξηθούν τα επόμενα χρόνια κατά πολύ, λόγω της παγκόσμιας ανάπτυξης και της ζήτησης που θα έχουν. Είναι ανάγκη η κατεύθυνση της ελληνικής οικονομίας να έχει πλέον αυτόν τον στόχο.
-Κύριε Καθηγητά αν μπορούσαμε να εκτιμήσουμε χρονικά πότε θα έχουμε «λευκό καπνό» και λήξη του εμπορικού πολέμου με μια συμφωνία win - win μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας πότε θα μπορούσε αυτή να επιτευχθεί;
Κοιτάξτε, ο πρόεδρος Τραμπ θέλει πρώτα να τα βρει με την Ευρώπη. Δηλαδή με τους συμμάχους του. Άρα λοιπόν, μέσα σε τρεις μήνες θα έχουμε σίγουρα απτά αποτελέσματα στις διαπραγματεύσεις ΕΕ - Αμερικής. Για την Κίνα από την άλλη είναι και θέμα γεωπολιτικής και οικονομικού πολέμου. Αν δει ότι ο Τραμπ τα έχει βρει με την Ευρώπη, θα προσπαθήσει να διαπραγματευτεί με περισσότερη ένταση με τις ΗΠΑ, γιατί δεν συμφέρει ούτε την ίδια αλλά ούτε και την Αμερική ένας εμπορικός πόλεμος. Αυτή τη στιγμή, έτσι όπως είναι δομημένες οι οικονομίες, χρειάζεται ο ένας τον άλλον. Δεν μπορεί να είναι αυτάρκης ούτε η μία, ούτε η άλλη. Χρειάζονται το διεθνές εμπόριο.
Άρα θεωρώ ότι θα πρυτανεύσει η λογική και θα πάμε σε διαπραγματεύσεις από τις οποίες μέσα στο καλοκαίρι πιστεύω ότι θα έχουμε αποτελέσματα.
Όμως να ξέρετε πάντα, ότι εμείς οι Οικονομολόγοι εκείνο που προσπαθούμε να κάνουμε, είναι να διαβλέψουμε την οικονομική θεωρία, σύμφωνα με τα γραπτά και τις έρευνες. Ωστόσο, έρχεται πάντα ένας Τραμπ ή ένας οποιοσδήποτε πολιτικός, για να διαγράψει ή να ανατρέψει τα πάντα. Από εκεί και πέρα, δεν μπορούμε να διαβλέψουμε 100% τις επιπτώσεις. Μπορούμε να κάνουμε μόνο μία πρόβλεψη η οποία δεν μπορεί να πέσει μέσα 100% γιατί επαφίεται στις διαθέσεις κάποιου ανθρώπου, ο οποίος αυτή τη στιγμή παίζει "πόκερ" και μοιράζει τα χαρτιά.
Πιστεύω ωστόσο, ότι το αμέσως επόμενο διάστημα θα πάμε σε μια ομαλοποίηση, διότι κάθε χώρα κάνει τον προϋπολογισμό της περίπου τον Οκτώβριο - Νοέμβριο. Άρα από τον Σεπτέμβριο, όλα αυτά ο Τραμπ θα πρέπει να τα έχει λύσει. Δεν μπορεί να πάει σε έναν προϋπολογισμό χωρίς να έχει προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις για το τι θα γίνει στον τομέα των εισαγωγών - εξαγωγών. Άρα λοιπόν, η σύνταξη του προϋπολογισμού η οποία ξεκινά από τον Σεπτέμβριο προδιαθέτει ότι θα έχει βρει μία φόρμουλα μέσα στο καλοκαίρι για να μπορέσει στη συνέχεια να δημοσιεύσει τον προϋπολογισμό του κράτους.
