Μεταξύ άλλων, ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης επισημαίνει ότι πρωτοβουλίες για τους άστεγους και για τα Άτομα με Αναπηρία, ιδίως τα παιδιά, είναι ψηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων του. Μάλιστα, όπως αποκαλύπτει, για τα ΑμεΑ «ετοιμάζουμε ως Μητρόπολη Θεσσαλονίκης μια καθοριστική και ουσιαστική παρέμβαση, μέσω ενός νέου εκκλησιαστικού ιδρύματος της τοπικής μας Εκκλησίας, του Ιδρύματος “Αγκαλιά Κωνσταντίνου και Αναστασίας Μανούσογλου” και νομίζω ότι σύντομα θα έχουμε κάτι σημαντικό να παρουσιάσουμε».
Για τον Παναγιώτατο, η νεανική παραβατικότητα και η έκρηξη νεανικής βίας αποτελούν τα σημαντικότερα ζητήματα που καλείται να αντιμετωπίσει η Θεσσαλονίκη. Ενώ, κληθείς να σχολιάσει τη συνήθεια ορισμένων παραγόντων της πόλης, αλλά και κατοίκων της, να γκρινιάζουν ακόμη και όταν γίνονται έργα, δήλωσε πως «όταν τα παράπονα είναι δίκαια, πρέπει να εκφράζονται. Αλλά η ζωή δεν προχωρά μόνο με γκρίνια και παράπονα. Χρειάζεται και κατάθεση νέων προτάσεων, σχεδιασμός νέων παρεμβάσεων, αναγνώριση των καλών και των αλλαγών, ώστε να υπάρξει προοπτική για το μέλλον».
Τέλος, όπως αποκαλύπτει, αναμένεται εντός του 2025 η ίδρυση ραδιοφωνικού σταθμού της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης.
Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη του Παναγιωτάτου Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Φιλόθεου στα Μακεδονικά Νέα.
Συνέντευξη στον Γαβριήλ Χατζηνόπουλο
Παναγιώτατε, έχει περάσει περισσότερο από ένας χρόνος από την ημέρα της ενθρόνισής σας στην Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης. Ποιες ήταν οι κυριότερες προκλήσεις που αντιμετωπίσατε μέχρι σήμερα;
Η ουσιαστική πρόκληση που κάθε Επίσκοπος αντιμετωπίζει είναι το να βρει τρόπους ποιμαντικής προσέγγισης των ανθρώπων και ιδίως των νέων. Και μάλιστα σε μια εποχή που, παρά το «άνοιγμα» των ανθρώπων και τα πολλά μέσα «κοινωνικής δικτύωσης», οι άνθρωποι υποφέρουν από μοναξιά. Είναι πρόκληση να ζητάς από τον άλλον να βγει από τη μοναξιά του, τις ασφάλειες και τις βεβαιότητές του και να «ανοιχθεί» σε κάποιον «Άγνωστο», όπως φαντάζει ο Χριστός και η Εκκλησία Του.
Μέσα από τις πρωτοβουλίες που έχετε ήδη αναλάβει, πετύχατε ένα ευρύ άνοιγμα της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης προς την τοπική κοινωνία. Ποιος είναι μέχρι στιγμής ο αντίκτυπος από το έργο σας και με ποιον τρόπο λειτουργεί για εσάς η κριτική που πιθανόν να σας ασκείται;
«Η Εκκλησία γίνεται όταν ανοίγεται» έχει γράψει κάποιος σύγχρονος θεολόγος και θεωρώ ότι ο λόγος αυτός είναι αληθινός και είναι ο τρόπος με τον οποίο η Εκκλησία μιμείται τον ίδιο τον Χριστό, ο οποίος «Θεός ών, εκουσίως» έγινε ένας από μας -άνθρωπος- και έτσι μας άνοιξε τον εαυτό του, δηλαδή άνοιξε τη Βασιλεία Του. Αυτό αγωνιζόμαστε να κάνουμε και εμείς. Προσωπικά, βλέπω τους ανθρώπους της πόλης μας δεκτικούς σ’ αυτό, ενώ και τυχόν κριτική είναι καλοδεχούμενη, εφ’ όσον προέρχεται από ανθρώπους που αγωνιούν για την Εκκλησία και τη μαρτυρία Της στον κόσμο, γιατί μπορούμε να βελτιώσουμε την ποιμαντική μας διακονία.
Οι νέες και οι νέοι φαίνεται να αποτελούν προτεραιότητα για εσάς. Ποιους στόχους έχετε θέσεις για τους νέους στη Θεσσαλονίκη, σε σχέση με τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό;
Οι νέοι και οι νέες αποτελούν σημείο αναφοράς γιατί εκφράζουν το καινούριο, το άφθαρτο, το αγνό, το ελπιδοφόρο. Δεν θα μπορούσαν να μην είναι προτεραιότητα, όταν μάλιστα ο Χριστός μάς διδάσκει ότι στα νέα παιδιά «ανήκει» η Βασιλεία των Ουρανών. Ο στόχος μου είναι όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι να γνωρίσουν την ομορφιά που έχει η ζωή στην Εκκλησία και η σχέση με τον Χριστό. Μια ζωή αυθεντικής κοινωνίας με τους άλλους, αποδοχής του κάθε ξεχωριστού προσώπου, αληθινής γνωριμίας με τον Χριστό, τον Θεό που δεν μένει κλεισμένος στον κόσμο Του, αλλά έρχεται στον δικό μας και τον πλουτίζει με την Χάρη Του και την αγάπη Του. Όποιος θέλει, μπορεί ελεύθερα να έρθει και να γνωρίσει αυτή τη ζωή που ο Χριστός φέρνει.
Σε πρόσφατη συνέντευξή σας δηλώσατε πως «ασφαλώς στην εκκλησία δεχόμαστε τους πάντες και ζητάμε από τους πάντες να έρθουν». Θεωρείτε ότι αυτή η ανοιχτή πρόσκληση ισχύει στην πράξη για το σύνολο της Εκκλησίας της Ελλάδος;
Η παραπάνω θέση δεν αποτελεί μία ατομική μου θεώρηση. Είναι φράση της Αγίας Γραφής, ότι «ο Θεός θέλει όλοι οι άνθρωποι να σωθούν και να γνωρίσουν την αλήθειά Του». Αυτό δηλώνει αποδοχή των προσώπων εκ μέρους του Θεού. Η Εκκλησία δέχεται και αποδέχεται. Η αποδοχή αυτή, όμως, χρειάζεται να επισφραγιστεί και από μέρους του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά. Και αυτό φανερώνεται μέσα από τον τρόπο της ζωής του και την προσπάθειά του να αφήσει πίσω του κάθε εμπόδιο στη σχέση του με τον Θεό και τον συνάνθρωπο. Αυτή την προσπάθεια η Εκκλησία την ονομάζει «μετάνοια» και αποτελεί καρπό της ελευθερίας του ανθρώπου. Αυτό η Εκκλησία διδάσκει και ζει. Αν κάποια από τα μέλη Της, στην πράξη δεν τα καταφέρνουν πάντοτε, τούτο δεν σημαίνει ότι η Εκκλησία είναι κάτι άλλο. Προσωπικά περιγράφω το αυθεντικό και αγωνίζομαι, με τις πτώσεις και τις δυσκολίες μου – ομολογώ, αυτό το αυθεντικό.
Βία στα σχολεία και όχι μόνο. Οι δράσεις της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με άλλους φορείς της πόλης, για την καταπολέμηση της βίας των ανηλίκων είναι ποικίλες. Ταυτόχρονα, επιλέξατε να στείλετε μήνυμα αγάπης και συμπερίληψης λίγες ώρες μετά τη ρατσιστική επίθεση που δέχθηκαν δύο άτομα στην πλατεία Αριστοτέλους τον Μάρτιο του 2024. Ομολογουμένως, δεν ήμασταν συνηθισμένοι σε τέτοιες πρακτικές από την πλευρά της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης. Εκτιμάτε πως η Εκκλησία της Ελλάδος λαμβάνει σαφή θέση και επί της ουσίας, σε αντίστοιχα ζητήματα;
Επειδή πριν έρθω στη Θεσσαλονίκη, υπηρέτησα και στην Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, πλησίον του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, ανθρώπου σοφού και συνετού, που παρά την ηλικία των 86 ετών είναι γνώστης των δεδομένων της εποχής του, απέκτησα προσωπική εμπειρία πολλών παρόμοιων καταστάσεων, στις οποίες ο Αρχιεπίσκοπος και η Εκκλησία έλαβε σαφή θέση. Υπενθυμίζω ενδεικτικά την περίπτωση του προσφυγικού ζητήματος και τη φροντίδα της Εκκλησίας της Ελλάδος ιδίως προς τα παιδιά των προσφύγων ή την περίπτωση αλλοίωσης του χριστιανικού μηνύματος από ακροδεξιές οργανώσεις και την σαφή θέση της Ιεράς Συνόδου και τόσες άλλες.
Ποια είναι τα άλλα μεγάλα προβλήματα της κοινωνίας που παρακολουθείτε στενά και σας στεναχωρούν περισσότερο; Πόσο κοντά είναι η Μητρόπολη της Θεσσαλονίκης στους συμπολίτες μας οι οποίοι αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα;
Θεωρώ πολύ σημαντικό το ζήτημα των αστέγων συμπολιτών μας. Πονάει η καρδιά μου όταν περπατώ στους δρόμους και βλέπω ανθρώπους να κοιμούνται στο πεζοδρόμιο ή στις πυλωτές των πολυκατοικιών. Βεβαίως και ο Δήμος έχει το Υπνωτήριο Αστέγων και η Εθελοντική Διακονία Αστέγων προσφέρει πολλά και σημαντικά και αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στην Κυριακή Φράγκου και στους συνεργάτες της για όσα κάνουν, και αρκετές Ενορίες βοηθούν, αλλά ψάχνω να βρω τρόπους ώστε κάτι παραπάνω να γίνει. Άλλο ζήτημα είναι η φροντίδα προς τα ΑμεΑ και ιδίως τα παιδιά, γιατί οι γονείς έχουν ένα μεγάλο αγώνα να κάνουν και χρειάζονται συμπαράσταση. Προς τον τομέα αυτό ιδίως ετοιμάζουμε ως Μητρόπολη Θεσσαλονίκης μια καθοριστική και ουσιαστική παρέμβαση, μέσω ενός νέου εκκλησιαστικού ιδρύματος της τοπικής μας Εκκλησίας, του Ιδρύματος «Αγκαλιά Κωνσταντίνου και Αναστασίας Μανούσογλου» και νομίζω ότι σύντομα θα έχουμε κάτι σημαντικό να παρουσιάσουμε. Από εκεί και πέρα, προσφέρουμε καθημερινό φαγητό από 17 Ενορίες, λειτουργούμε τράπεζες τροφίμων και ενδυμάτων, τράπεζες αίματος, κοινωνικό ιατρείο, προσφέρουμε δωρεάν φοιτητική στέγη, δωρεάν μαθήματα σε κοινωνικά φροντιστήρια, στηρίζουμε καθοριστικά τους γέροντες στο Χαρίσειο και τα παιδιά στο Παπάφειο, όπως και πολλούς εν γένει δυσκολεμένους συμπολίτες μας.
Παναγιώτατε, σε ποιους τομείς θα δώσει προτεραιότητα στις δράσεις της η Μητρόπολη Θεσσαλονίκης για το 2025; Τι να περιμένουμε από εσάς το επόμενο διάστημα;
Ένας τομέας είναι η λειτουργία Ραδιοφωνικού Σταθμού. Ψάχνουμε τρόπους να γίνει και θέλω να πιστεύω ότι κάτι θα καταφέρουμε στο επόμενο διάστημα.
Ποιο θεωρείτε πως είναι το μεγαλύτερο ζήτημα που αντιμετωπίζουν οι Θεσσαλονικείς σήμερα και με ποιον τρόπο η Μητρόπολη μπορεί να βοηθήσει ώστε να επιλυθεί;
Ένα σημαντικό ζήτημα είναι, νομίζω, αυτό της νεανικής παραβατικότητας και των εκρήξεων νεανικής βίας που συναντούμε καθημερινά. Η Ιερά Μητρόπολη έκανε πέρυσι και θα κάνει και φέτος, σε συνεργασία με την Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας, σχετικές δράσεις απευθυνόμενες προς τους μαθητές και γενικά στην εκπαιδευτική κοινότητα προς αυτό τον σκοπό. Παράλληλα, οι δράσεις μας προς τους γονείς, μέσω σχετικών παρεμβάσεων στο πλαίσιο της Σχολής Γονέων που λειτουργούμε εξυπηρετούν αυτό τον στόχο.
Τι είναι αυτό που σας αρέσει στη Θεσσαλονίκη και σε ποιους άξονες εντοπίζετε τη δυναμική της πόλης, η οποία ενδεχομένως παραμένει ανεκμετάλλευτη;
Η Θεσσαλονίκη μπορεί και πρέπει να προβάλει ακόμη περισσότερο την βυζαντινή της ταυτότητα και την πνευματική παράδοση του Αποστόλου Παύλου, του Αγίου Δημητρίου, του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου των Θεσσαλονικέων και άλλων σπουδαίων προσωπικοτήτων. Προσώπων και γεγονότων, δηλαδή, που σε συνδυασμό με τους ιερούς τόπους Λατρείας του Θεού, που είναι ταυτόχρονα και θρησκευτικά μνημεία, την κάνουν να ξεχωρίζει ανάμεσα σε πολλές πόλεις και που μπορούν να την καταστήσουν ουσιαστικό κέντρο αναφοράς των λαών των Βαλκανίων, αλλά και ευρύτερα. Οι εκκλησιαστικές εκδηλώσεις της Θεσσαλονίκης ήταν τέτοιο σημείο αναφοράς πάντοτε και μπορούν ακόμη περισσότερο σήμερα, να γίνουν και να φωτίσουν την πόλη μας.
Στη Θεσσαλονίκη, πάντως, είναι εμφανής -και εκτιμώ ότι το έχετε παρατηρήσει και εσείς- η… προσφιλής συνήθεια ορισμένων παραγόντων της πόλης, αλλά και κατοίκων της, να γκρινιάζουν παρ’ ότι γίνονται έργα έστω και με καθυστερήσεις, για τις οποίες πολλές φορές ευθύνονται και οι ίδιοι. Έχουμε, για παράδειγμα ένα σύγχρονο μετρό, αλλά παρ’ όλα αυτά υπάρχει γκρίνια. Πού οφείλεται αυτό;
Θεωρώ ότι μέχρις ενός σημείου, τα παράπονα ήταν δικαιολογημένα. Το «Αθηνοκεντρικό Κράτος», για να θυμηθώ μια έκφραση του Προκατόχου μου Μητροπολίτου Ανθίμου, δεν έδινε την πρέπουσα σημασία έξω από τα όρια της πρωτεύουσας, με αποτέλεσμα τη δημιουργία αρκετών ανισορροπιών. Όταν τα παράπονα είναι δίκαια, πρέπει να εκφράζονται. Αλλά η ζωή δεν προχωρά μόνο με γκρίνια και παράπονα. Χρειάζεται και κατάθεση νέων προτάσεων, σχεδιασμός νέων παρεμβάσεων, αναγνώριση των καλών και των αλλαγών, ώστε να υπάρξει προοπτική για το μέλλον.
Εκτιμάτε πως αυτή η γκρίνια και η ανακύκλωση των ίδιων θεμάτων συντηρούν και τροφοδοτούν ένα κλίμα μιζέριας που ενδεχομένως κρατάει πίσω τη Θεσσαλονίκη;
Προσωπικά είμαι άνθρωπος αισιόδοξος και προτιμώ να αφήνω πίσω μου τα παλιά και να αγωνίζομαι με νέους ανθρώπους, νέες ιδέες και φρέσκα πράγματα για το μέλλον. Άλλωστε, στην Εκκλησία διαρκώς μιλάμε για το μέλλον και παραπέμπουμε στο μέλλον: «εις τους αιώνας των αιώνων». Με τον νου και την καρδιά στο μέλλον χτίζεις, ενώ εγκλωβισμένος στο παρελθόν, χάνεις την όποια προοπτική.
Παναγιώτατε, η πόλη μας απέκτησε επιτέλους μετρό και καθημερινά χιλιάδες συμπολίτες μας το χρησιμοποιούν για τις μετακινήσεις τους. Το έχετε χρησιμοποιήσει; Ποια είναι η δική σας εμπειρία από αυτό και πόσο αναγκαία θεωρείτε πως είναι η επέκτασή του στις Δυτικές Συνοικίες;
Το χρησιμοποίησα μια-δυο φορές, το χάρηκα και πιστεύω ότι είναι μέσο που μας διευκολύνει όλους και τη ζωή της πόλης. Επιπλέον, αρκετοί εκ των πατέρων που εργάζονται στα γραφεία της Μητροπόλεως ή και άλλοι που τα επισκέπτονται για διάφορες υποθέσεις, το χρησιμοποιούν γιατί τους διευκολύνει. Η επέκτασή του είναι απολύτως απαραίτητη και πιστεύω δεδομένη. Ιδίως προς τις Δυτικές Συνοικίες που είναι και πιο πυκνοκατοικημένες και που παρουσιάζεται καθημερινά τεράστιο κυκλοφοριακό ζήτημα θεωρώ ότι αποτελεί ανάγκη. Αλλά, δεν φτάνει μόνο να υπάρχουν τα μέσα αυτά, αλλά χρειάζεται κι εμείς να πιστεύουμε στη σημασία τους και να τα χρησιμοποιούμε.
