Τρία χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, ο κλάδος εξακολουθεί να πλήττεται από τις κυρώσεις και την απώλεια των δύο βασικότερων αγορών του. Ωστόσο, η φλόγα της ελπίδας παραμένει ζωντανή. Στηρίζεται αφενός στην επιμονή των επαγγελματιών του κλάδου, αφετέρου σε ένα νέο «όπλο» στρατηγικής σημασίας: την κατοχύρωση της ένδειξης ΠΓΕ (Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη) για τα γουνοδέρματα Δυτικής Μακεδονίας.
«Είμαστε σε τελικό στάδιο για την αναγνώριση ΠΓΕ από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό θα σημάνει την απόκτηση πιστοποιημένης ταυτότητας για τα γουνοδέρματά μας, κάτι που ανεβάζει την αξία τους και δίνει ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα απέναντι σε συνθετικά ή μη πιστοποιημένα προϊόντα», δήλωσε στα Μακεδονικά Νέα ο πρόεδρος του Συνδέσμου Γουνοποιών Καστοριάς, Απόστολος Τσούκας.
Η έγκριση αυτή, όπως σημείωσε, δεν είναι απλώς γραφειοκρατική υπόθεση. Αποτελεί αναγνώριση της ποιότητας, της τοπικής τεχνογνωσίας, της παράδοσης αλλά και της βιώσιμης εκτροφής των γουνοφόρων ζώων που διατηρούν σήμερα 65 εκτροφεία στην περιοχή, καθιστώντας τη δεύτερη σε παγκόσμιο επίπεδο και πρώτη στην Ευρώπη σε παραγωγή γουνοδερμάτων.
Η εξάρτηση από τη ρωσική αγορά
Πριν τον πόλεμο, το 90% των ελληνικών εξαγωγών γούνας κατευθυνόταν στη Ρωσία, όπου η κουλτούρα της γούνας παραμένει ισχυρή λόγω των καιρικών συνθηκών. Από την έναρξη του πολέμου και την επιβολή κυρώσεων, η ελληνική γουνοποιία έχει απολέσει τη βασική της αγορά, ενώ οι εξαγωγές προς Ουκρανία έχουν επίσης διακοπεί.
«Είμαστε αποκλεισμένοι, περιμένουμε μήπως αλλάξει κάτι με τον Τραμπ που θα μπορούσε να οδηγήσει σε άρση των κυρώσεων», ανέφερε ο κ. Τσούκας. Μέχρι τότε, όπως λέει, ο κλάδος κινείται με «ασπιρίνες». Εκατοντάδες επιχειρήσεις έχουν κλείσει, ιδιαίτερα στην Καστοριά, και περισσότεροι από 3.500 εργαζόμενοι έχουν εγκαταλείψει την περιοχή, αναζητώντας αλλού εργασία, ενώ σήμερα έχουν μείνει 800 ενεργές επιχειρήσεις στην περιοχή και το Βόιο.
Επαναπροσδιορισμός και νέα ανοίγματα
Μέσα σε αυτό το δυσμενές τοπίο, ο κλάδος επιχειρεί ένα δυναμικό rebranding. Η ετήσια Διεθνής Έκθεση Γούνας στην Καστοριά, που φέτος γιορτάζει μισό αιώνα συνεχούς παρουσίας, φιλοξενεί 100 εκθέτες -ρεκόρ συμμετοχών- από την Ελλάδα αλλά και από το εξωτερικό. Πάνω από 20 διεθνείς επιχειρήσεις στρέφονται πλέον στην Ελλάδα για τη συμμετοχή τους στην έκθεση, καθώς, σύμφωνα με τον κ. Τσούκα, αποτελεί τη μοναδική πλέον καθαρά γουνοποιητική έκθεση στον κόσμο. Χώρες μάλιστα όπως Ιταλία και Γερμανία δεν επιβίωσαν από το εμπάργκο στη Ρωσία και πλέον, «είναι υποχρεωμένες να στραφούν σε Καστοριά και Βόιο για την παραγωγή των προϊόντων τους, με τη χώρα μας να λειτουργεί ως φασόν προορισμός. Αυτήν τη στιγμή οι δύο περιοχές είναι το κέντρο γούνας και είμαστε το μοναδικό παραγωγικό κέντρο στον δυτικό κόσμο», πρόσθεσε στα Μακεδονικά Νέα.
Αναφορά έκανε ακόμη και στο σύγχρονο ιδιόκτητο Κέντρο Γούνας που διαθέτει η Καστοριά και το οποίο είναι σημαντικό πλεονέκτημα του κλάδου. «Έχει γίνει όπως μια σοβαρή προσπάθεια από κοινού με το Υπουργείο Εξωτερικών και το Enterprise Greece για να ανοίξουμε νέες αγορές», επισήμανε ο κ. Τσούκας, προσθέτοντας ότι ήδη έχουν έρθει επισκέπτες και εμπορικοί αντιπρόσωποι από χώρες όπως η Ιαπωνία ενώ στο παιχνίδι των εξαγωγών μπαίνει και η Νότια Κορέα. Σχετικά με τις ΗΠΑ, ο κλάδος επιχειρεί να κατευθύνει τα προϊόντα του στη συγεκριμένη αγορά, αλλά προς το παρόν αναμένει τις εξελίξεις με τους δασμούς Τραμπ. Το ζητούμενο είναι η εξωστρέφεια, καθώς στην Ελλάδα δεν υπάρχει μαζική κατανάλωση γούνας λόγω κλίματος και νοοτροπίας.
Αναγέννηση μέσα από τη vintage μόδα
Επιπλέον, ένα απρόσμενο σύμμαχο βρίσκει ο κλάδος στη μόδα της vintage γούνας. «Αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι πρωτοφανές. Πολλές vintage γούνες κυκλοφορούν ξανά, ακόμα και στην Ελλάδα. Το κοινό στρέφεται σε φυσικά προϊόντα, κάτι που μας δείχνει ότι τελειώνει το αφήγημα των “antifur”», εξήγησε ο κ. Τσούκας, υπενθυμίζοντας ότι «η φυσική γούνα είναι υγεία σε αντίθεση με τη συνθετική».
Η φετινή έκθεση αναμένεται να αποτελέσει σημείο καμπής για τον κλάδο. Εκτός από τις εμπορικές συμφωνίες, θα φιλοξενήσει καινοτομίες, παρουσιάσεις νέων προϊόντων και δράσεις που στοχεύουν στην ενημέρωση του κοινού για τη διαφορά μεταξύ φυσικής και συνθετικής γούνας.
Παρά τη συρρίκνωση του κλάδου, Καστοριά και Βόιο παραμένουν το μοναδικό ενεργό παραγωγικό κέντρο γούνας στον δυτικό κόσμο. «Ανταγωνιζόμαστε την Κίνα, που έχει “καταπιεί” τους πάντες. Είμαστε οι μόνοι που έχουμε σταθεί απέναντί της με επιτυχία», τόνισε με νόημα ο κ. Τσούκας.
Όσο κι αν ο κλάδος βρίσκεται στα «χειρότερά» του, η ανθεκτικότητα που έχει επιδείξει σε κρίσεις, πανδημίες και πολέμους αποτελεί τεκμήριο επιβίωσης. Το ΠΓΕ, όμως, και με τη σφραγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού. «Αν ανοίξει ξανά η αγορά της Ρωσίας, αν αποκτήσουμε ευρωπαϊκή πιστοποίηση ΠΓΕ, αν συνεχίσει η άνθηση του vintage… τότε η γούνα θα τραβήξει ξανά το καράβι στην περιοχή ζώντας εποχές προ 20ετίας», είπε καταλήγοντας ο κ. Τσούκας.
*Η 50th KASTORIA International Fur Fair διεξάγεται φέτος από τις 9 έως τις 11 Απριλίου 2025.
