Οι αμερικανικοί δασμοί που επιβλήθηκαν τόσο σε κινεζικά όσο και σε ευρωπαϊκά αγροτικά προϊόντα (με πάγωμα 90 ημερών) δημιούργησαν νέες δυναμικές και ευκαιρίες, τις οποίες η ελληνική αγροδιατροφή μπορεί – και οφείλει – να αξιοποιήσει στο έπακρο εφόσον ισχύσουν.
Όπως ανέφερε μιλώντας στα Μακεδονικά Νέα ο Β’ Αντιπρόεδρος της Εθνικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΘΕΑΣ) και πρόεδρος της CoGrexpo Χρήστος Γιαννακάκης, ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα θετικής επίδρασης είναι τα ελληνικά κρασιά. Η επιβολή δασμών ύψους 20% από τις ΗΠΑ σε γαλλικά κρασιά κατέστησε τα τελευταία σχεδόν απαγορευτικά για τον μέσο Αμερικανό καταναλωτή. Αντίθετα, τα ελληνικά κρασιά –με την ίδια επιβάρυνση– διατηρούνται σε πιο ανταγωνιστικό επίπεδο τιμής λόγω του χαμηλότερου αρχικού κόστους. Έτσι, αποκτούν πρόσβαση σε ράφια και εστιατόρια όπου άλλοτε κυριαρχούσαν τα γαλλικά.
Οι εξαγωγές έχουν ήδη αρχίσει να αυξάνονται κατά τον κ. Γιαννακάκη, με χαρακτηριστικό παράδειγμα ένα οινοποιείο στον Τρίλοφο Ημαθίας, το οποίο έχει δει σημαντική αύξηση στις παραγγελίες από τις ΗΠΑ. Πρόκειται για μια απόδειξη ότι οι δασμοί –παρά τις δυσμενείς προβλέψεις– μπορούν, υπό προϋποθέσεις, να μετατραπούν σε συγκυριακά πλεονεκτήματα.
Η κομπόστα ροδάκινου: Η Κίνα εκτός παιχνιδιού, η Ελλάδα στο προσκήνιο
Ανάλογη είναι και η περίπτωση της ελληνικής κομπόστας ροδάκινου. Η Ελλάδα, η οποία ελέγχει περίπου το 50% της παγκόσμιας διακινούμενης ποσότητας κομπόστας, αντιμετώπιζε πέρυσι προβλήματα υπερπροσφοράς λόγω αποθεμάτων. Υπήρχε έντονη ανησυχία για το πώς θα απορροφηθεί η φετινή παραγωγή.
Όμως, η επέμβαση της πολιτικής με τους δασμούς στις κινεζικές εξαγωγές δημιούργησαν ένα νέο σκηνικό: η Κίνα, βασικός ανταγωνιστής της Ελλάδας στην αγορά των ΗΠΑ, τίθεται ουσιαστικά εκτός παιχνιδιού λόγω των υπέρογκων δασμών. Έτσι, οι Αμερικανοί εισαγωγείς στρέφονται στην Ελλάδα, η οποία αναδεικνύεται σε ασφαλή και συμφέρουσα επιλογή. Ήδη έχουν αρχίσει οι πρώτες συζητήσεις για αύξηση φορτώσεων, κάτι που σηματοδοτεί μια νέα περίοδο ενίσχυσης των εξαγωγών.
Τα θετικά μέσα στο «κακό»
Όπως τόνισε ο κ. Γιαννακάκης, «ουδέν κακόν αμιγές καλού». Οι δασμοί, αν και επιβαρύνουν την ελληνική παραγωγή, είναι σαφώς λιγότερο επώδυνοι σε σχέση με το τι ισχύει για τις εξαγωγές της Γαλλίας ή της Κίνας. Έτσι, η Ελλάδα βρίσκεται ξαφνικά σε πιο πλεονεκτική θέση – ιδιαίτερα σε προϊόντα όπως το κρασί και η κομπόστα.
Το πεδίο είναι πιο ελεύθερο από ποτέ, αρκεί η ελληνική πλευρά να κινηθεί συντονισμένα. Ο κίνδυνος, όπως επισημαίνεται, έγκειται κυρίως στην αντίδραση της Ε.Ε.: εάν δεν τοποθετήσει φραγμούς στις φθηνές κινεζικές εξαγωγές που πιθανώς θα αναζητήσουν εναλλακτικούς δρόμους στην Ευρώπη, υπάρχει ο κίνδυνος να «λεηλατηθεί» η ευρωπαϊκή αγορά.
Από τις κονσερβοποιίες στα νωπά προϊόντα: Η αναντιστοιχία εμπορικής ισχύος
Αν και η Ελλάδα κυριαρχεί στην παγκόσμια αγορά της κομπόστας μέσω μόλις 16 κονσερβοποιιών, η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική στα νωπά ροδάκινα. «Εδώ, οι ίδιες ποσότητες νωπών φρούτων διακινούνται από περισσότερους από 100 φορείς, με αποτέλεσμα κατακερματισμό, εσωτερικό ανταγωνισμό και αδυναμία παρουσίας στις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ», εξήγησε στα Μακεδονικά Νέα ο κ. Γιαννακάκης.
Αν δεν υπάρξει συγκέντρωση παραγωγής και εμπορικής εκπροσώπησης, τα ελληνικά φρούτα δεν μπορούν να μπουν ισχυρά σε αγορές όπως η Αγγλία ή η Σκανδιναβία, παρά την αυξημένη ποιότητα. Η «μαύρη διακίνηση» σε χώρες όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία υπονομεύει περαιτέρω την οργανωμένη εξαγωγική προσπάθεια.
Τα παραδείγματα ακτινιδίου
Η ΕΘΕΑΣ πραγματοποίησε μελέτη για 50 ελληνικά αγροτικά προϊόντα, καταγράφοντας τη θέση τους στην παγκόσμια αγορά. Τα αποτελέσματα είναι σε ποσοστό 90% απογοητευτικά. Στο ακτινίδιο, αν και η Ελλάδα είναι η δεύτερη παγκόσμια δύναμη, δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τη Νέα Ζηλανδία, όπου υπάρχει ένας μόνο εμπορικός φορέας και η τιμή παραγωγού είναι σχεδόν διπλάσια από την ελληνική. Το συμπέρασμα είναι σαφές: χωρίς συγκέντρωση εμπορικών μεγεθών, ποικιλία προϊόντων και συντονισμό στις εξαγωγές, η Ελλάδα θα συνεχίσει να έχει περιορισμένο ρόλο στις μεγάλες αγορές.
Η απάντηση στην ανάγκη συλλογικότητας
Η ίδρυση της CoGrexpo, της εμπορικής εταιρείας με συνεταιριστική λογική, αποτελεί την ελληνική απάντηση στην ανάγκη συλλογικής εξαγωγικής στρατηγικής. Στόχος της είναι να λειτουργήσει ως ενιαίο «καλάθι προϊόντων» που μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μεγάλων διεθνών αλυσίδων. Η CoGrexpo δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα νωπά προϊόντα και στο ελαιόλαδο, επιχειρώντας να χτίσει τη «γέφυρα» που λείπει σήμερα ανάμεσα στην παραγωγή και στην οργανωμένη διεθνή αγορά.
Φορολογικά και εμπορικά κίνητρα
Για να μπορέσει η Ελλάδα να υπερβεί τις δομικές αδυναμίες της και να κεφαλαιοποιήσει τις θετικές συγκυρίες όπως οι αμερικανικοί δασμοί, χρειάζεται μια εθνική στρατηγική. Αυτή θα πρέπει να βασίζεται, σύμφωνα με τον κ. Γιαννακάκη, στη δημιουργία επιχειρηματικών σχημάτων μέσω συνεργασιών, σε φορολογικά κίνητρα για εμπορική συγκέντρωση, στην επένδυση στην εξαγωγική εκπαίδευση και τη γνώση των αγορών καθώς και στην προστασία της ευρωπαϊκής αγοράς από φθηνά, υποτιμολογημένα προϊόντα τρίτων χωρών.
Οι δασμοί Τραμπ, αν και αποτέλεσαν αφορμή παγκόσμιων εντάσεων, για την Ελλάδα μπορούν να μετατραπούν σε πηγή ευκαιριών. Στον αγροτικό τομέα, μερικές στρατηγικές κινήσεις αρκούν για να μετατραπεί η κρίση σε καταλύτη μετασχηματισμού και εξωστρέφειας. «Αρκεί να υπάρξει συλλογική βούληση, σχεδιασμός και στρατηγική συνεργασία σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα», είπε καταλήγοντας ο κ. Γιαννακάκης.
