ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ

«Το έαρ του Καρούζου και της Θεσσαλονίκης»

«Έαρ μικρό, έαρ βαθύ, έαρ συντετριμμένο», οι στίχοι του Νίκου Καρούζου θα ακουστούν σήμερα Παρασκευή 11 Απριλίου 2025, στις 19:30, στον Ιερό Καθεδρικό Ναό της του Θεού Σοφίας, σε έναν διάλογο της ποίησής του με τα «σταυρωμένα» τραγούδια Ελλήνων συνθετών που θα ερμηνεύσουν η Μικτή και Παιδική χορωδία «Φωνές» του Ι.Ν. Αγίας Βαρβάρας Θεσσαλονίκης.

Η εκδήλωση εντάσσεται στο πρόγραμμα της «Λατρευτικής Εβδομάδας», την οποία συνδιοργανώνουν ο Δήμος Θεσσαλονίκης και η Ιερά Μητρόπολη, και φιλοδοξεί να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα κατάνυξης και πνευματικής προετοιμασίας για τη Μεγάλη Εβδομάδα.

Η ποίηση του Νίκου Καρούζου, βαθιά εμπνευσμένη από την ατμόσφαιρα των ημερών, εκφράζει την ένταση της θρησκευτικής και υπαρξιακής αναζήτησης. Είναι «ένας οδοιπόρος της αγάπης», όπως τον χαρακτηρίζει ο μαέστρος της Μικτής χορωδίας «Φωνές», καθηγητής Θεολογίας του ΑΠΘ Χρυσόστομος Σταμούλης μιλώντας στα Μακεδονικά Νέα.

Ο καθηγητής Θεολογίας του ΑΠΘ Χρυσόστομος Σταμούλης

«Είναι ένας ποιητής τον οποίο διαβάζω εδώ και χρόνια», λέει ο κ. Σταμούλης. «Είναι εμφανείς οι αγωνίες του για θέματα που αφορούν στο πρόσωπο του Χριστού, αλλά και τον διάλογο της πίστης με αυτό που την ξεπερνά, το υπερβατικό. Ο ίδιος είχε κάνει μάλιστα μία επιλογή ποιημάτων για τη Μεγάλη Εβδομάδα. Το υλικό της ποίησής του το επιτρέπει και το επιβάλλει να διαβάσουμε Καρούζο αυτές τις μέρες, καθώς οδεύουμε προς τη Μεγάλη Εβδομάδα. Δείχνει την δυνατότητα ή την ανάγκη και τη χρησιμότητα, να δούμε πώς τα λειτουργικά και εκκλησιαστικά μας κείμενα έχουν μεταποιηθεί δημιουργικά, εντός των άλλων μορφών του πολιτισμού και εν προκειμένω της ποίησης. Ο Καρούζος είχε πολλά ερωτήματα, λειτουργούσε στη ζωή του η προσευχή. Ο κόσμος ήταν γι’ αυτόν ένα πέρασμα, καθώς διαλέγεται με τα φθαρτά στοιχεία, τον ουρανό, τη γη. Δίνει διάσταση που συνδέει τον Ιησού με το αίμα, την ανθρώπινη υπόσταση ως μία δραματική προσωπικότητα που μάτωσε. Όλοι οι τσαλακωμένοι, οι διαλυμένοι του κόσμου, οι αιμορραγούντες της Ιστορίας βλέπουν τον εαυτό τους στην ποίηση του Καρούζου».

Ο ποιητής Νίκος Καρούζος

Ο κ. Σταμούλης αναφέρεται στην «ταπεινότητα» του Καρούζου, ο οποίος έζησε σε ένα υπόγειο και εκεί έγραψε τα ποιήματά του. «Ο παππούς του ήταν ιερέας και δάσκαλος και διέθετε πλούσια βιβλιοθήκη. Άρα είχε ρίζες, ήταν ζυμωμένος με την ορθόδοξη παράδοση, δεν ήταν επιλογή εξωτερική, βιβλιογραφική η επαφή του με τα εκκλησιαστικά κείμενα», εξηγεί.

Το πρόγραμμα της εκδήλωσης ίσως και να εκπλήσσει, αφού, όπως λέει ο κ. Σταμούλης θα περίμενε κανείς να ακούσει πρωτίστως Μίκη Θεοδωράκη και «Επιτάφιο». «Θα ακούσουμε και Θεοδωράκη, το τραγούδι “ Την πόρτα ανοίγω το βράδυ”, το οποίο προσπαθούμε να το ερμηνεύσουμε ως χορικό βυζαντινής τραγωδίας. Επίσης το πρόγραμμα περιλαμβάνει δικά μου τραγούδια, συνθέσεις του Σταύρου Κουγιουμτζή και του Μάνου Χατζιδάκι. Είναι τραγούδια που έρχονται από το σύνολο του έντεχνου ρεπερτορίου και υπογραμμίζουν το Πάθος, τον Σταυρό και την Ανάσταση».

«Μυρίζει άνοιξη»

Απαντώντας σε κριτικές που διατυπώνονται για τη «Λατρευτική Εβδομάδα» ο κ. Σταμούλης λέει: «Καταλαβαίνω τους ανθρώπους που βλέπουν κάτι καινούργιο να δημιουργείται και τρομάζουν. Πολλές φορές είμαστε σταθμευμένοι σε μία παράδοση νεκρή και ακίνητη, ενώ η χριστιανική παράδοση είναι ζώσα πραγματικότητα. Αλίμονο αν δεν δημιουργούμε κάθε στιγμή παράδοση – αυτό κάνει η Εκκλησία αλλιώς θα ήταν νεκρή. Τώρα δημιουργούμε παράδοση με κάποιο τρόπο και αναδεικνύεται αυτό που έλεγαν οι αρχαίοι Πατέρες, ότι η Εκκλησία είναι πανδοχείο, δέχεται τους πάντες και τα πάντα, όλους αυτούς που θέλουν να αφήσουν ένα λουλουδάκι στον τάφο του Χριστού, για να χρησιμοποιήσω μία φράση του Κουγιουμτζή. Προειδοποιούμε το Πάσχα και τη Μεγάλη Εβδομάδα με τραγούδι, με ποίηση με στίχους βαθιά επηρεασμένους από τη λειτουργική μας παράδοση. Εδώ δεν μιλούμε για λειτουργική πράξη, είναι μία παράλληλη εκδήλωση, αλλά εντός του ναού, και έχει μεγάλη σημασία ότι κάνουν την είσοδό τους ο πολιτισμός κι ο κόσμος με έναν διαφορετικό τρόπο».

Η σύζευξη αυτής της ζώσας παράδοσης με την κοινωνική πραγματικότητα της Θεσσαλονίκης αποτυπώνεται έμπρακτα στη συνεργασία ανάμεσα στον Δήμο Θεσσαλονίκης και την Ιερά Μητρόπολη, με εκδηλώσεις που δεν αποσκοπούν σε έναν απλό καλλιτεχνικό εντυπωσιασμό. «Να τονίσουμε με έμφαση ότι μυρίζει άνοιξη στη Θεσσαλονίκη, παρότι κάποιοι επιμένουν να τη ματαιώσουν. Η άνοιξη όμως ήδη έχει εισβάλει και αυτό αποδεικνύεται με τη θαυμάσια συνεργασία του Δήμου και της Μητρόπολης που συνδιοργανώνουν τη Λατρευτική Εβδομάδα, δηλαδή του Δημάρχου Στέλιου Αγγελούδη, του Αντιδημάρχου Βασίλη Γάκη και του Παναγιωτάτου Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Φιλόθεου, ο οποίος και έδωσε την άδεια να γίνουν εκδηλώσεις στους βυζαντινούς ναούς μας, που είναι μνημεία της UNESCO», τονίζει ο κ. Σταμούλης. «Δεν είναι λειτουργικές αυτές οι εκδηλώσεις, αλλά οπωσδήποτε εμπεριέχουν στοιχείο σεβασμού και συνεορτασμού όλης αυτής της περιόδου. Ο κόσμος της Θεσσαλονίκης ανταποκρίνεται πλήρως, οι άνθρωποι δεν βρίσκουν θέση να καθίσουν, κι αυτό είναι παρήγορο. Επίσης έρχονται τουρίστες, άνθρωποι διαφορετικών θρησκευτικών και εθνικών ταυτοτήτων, προκειμένου να εκφράσουν τον σεβασμό τους, την κατάνυξή τους κι αυτό είναι επίσης σημαντικό».

«Πουλιά του Απριλίου χαρούμενα/ εποχή εχθρική/ ως το μυρωμένο βράδυ/ ως μέσα στα μεσάνυχτα/ Βγάλε ψυχή μου τραγούδι/ να πολεμήσω την Άνοιξη./ Ξένος είμαι στο σπίτι μου/ ξένος στους δρόμους/ με λένε Γιάννη δεν έχω τίποτα δικό μου».