Ο Δήμος Βόλβης, οργανώνει σήμερα, Κυριακή 16 Μαρτίου, στις 11 το πρωί, στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου Βόλβης στον Σταυρό εκδήλωση για τη διάδοση και διάσωση της Γκρίκο. Ομιλητές θα είναι η Manuela Pellegrino, Ανθρωπολόγος της Γλώσσας, επισκέπτρια καθηγήτρια του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, από το Τζολίνο της Γκρετσία Σαλεντίνα, ο Giorgio Filleri, φιλόλογος και καθηγητής της Γκρίκο από τη Στερνατία της Γκρετσία Σαλεντίνα και η Θωμαή Ράγια, διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Η εκδήλωση πραγματοποιείται στο πλαίσιο της συνεργασίας που έχουν αναπτύξει εδώ και δύο χρόνια ο Δήμος Βόλβης και οι 12 ελληνόφωνοι δήμοι της Γκρετσία Σαλεντίνα (Ένωση Ελληνόφωνων Δήμων) της χερσονήσου Σαλέντο, στην περιφέρεια Απουλία της Κάτω Ιταλίας.
Ο Δήμαρχος Βόλβης, Διαμαντής Λιάμας, μιλώντας στα Μακεδονικά Νέα τονίζει ότι «η ανάπτυξη και σύσφιξη των σχέσεων με τα ελληνόφωνα χωριά της Κάτω Ιταλίας είναι ζήτημα αγάπης και εθνικού καθήκοντος, μία πράξη συγκινητική, στην οποία επιμένουμε». Και προς αυτή την κατεύθυνση, ο ίδιος έχει αναλάβει σειρά πρωτοβουλιών εδώ και χρόνια με επισκέψεις αντιπροσωπειών από τη Νότια Ιταλία στον Δήμο Βόλβης και αντίστροφα, την υπογραφή συμφώνου συνεργασίας με την Ένωση Δήμων της Γκρετσία Σαλεντίνα το 2023 και τη φιλοξενία μαθητών στις κατασκηνώσεις Σταυρού τη θερινή περίοδο.Διερευνώνται επίσης οι προοπτικές συνεργασίας στον τουριστικό τομέα. «Οι περιοχές αυτές στην Κάτω Ιταλία συνδέονται με δεσμούς αίματος με την Ελλάδα και διατηρούν την ελληνική γλώσσα μέχρι σήμερα. Ως μητέρα πατρίδα, είναι χρέος μας να αγκαλιάσουμε τους πληθυσμούς που ζουν εκεί», τονίζει ο κ. Λιάμας.
Ο Δήμαρχος Βόλβης, Διαμαντής Λιάμας
Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη αυτής της πρωτοβουλίας διαδραμάτισε η ειδική σύμβουλος διεθνών σχέσεων του Δήμου Βόλβης, Ευαγγελία Ναούμ, η οποία επισημαίνει: «Σπούδασα στο Πανεπιστήμιο του Λέτσε και ερωτεύτηκα τα ελληνόφωνα χωριά, αυτόν τον σπουδαίο πολιτισμό που είναι κρυμμένος στην Ιταλία. Κι αυτό που έζησα η ίδια θέλησα να το μεταφέρω και στον τόπο μου. Κάναμε δύο αποστολές στα ελληνόφωνα χωριά κι όταν πήγαμε για πρώτη φορά με αντιπροσωπεία του Δήμου Βόλβης, πολλοί αναρωτιούνταν γιατί το κάνουμε αυτό, ποιος είναι ο λόγος. Χρειάζεται να βρεθείς εκεί για να καταλάβεις. Όλοι επιστρέψαμε συγκινημένοι κι εντέλει αυτό που μένει είναι το δέσιμο των ψυχών. Ο Δήμος Βόλβης έβαλε γερές βάσεις που ελπίζω να συνεχιστούν. Ήδη τα σχολεία μας έχουν αρχίσει να κάνουν επαφές online σε πρώτο στάδιο με πρόθεση να προχωρήσουμε και σε ανταλλαγές μαθητών στη συνέχεια. Όλη αυτή η προσπάθεια δεν βασίζεται σε κάποιο ευρωπαϊκό πρότζεκτ παρά μόνο στο μεράκι και την αγάπη και των δύο πλευρών».
«Άκουγα τη γιαγιά μου να μιλάει Γκρίκο»
Η Manuela Pellegrino, Ανθρωπολόγος της Γλώσσας, επισκέπτρια καθηγήτρια του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που θα συμμετάσχει στην εκδήλωση, έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος του ακαδημαϊκού έργου της στη μελέτη της Γκρίκο. Ετοιμάζεται μάλιστα να εκδώσει και στα ελληνικά το βιβλίο της «Greek Language, Italian Landscape: Griko and the Re-Storying of a Linguistic Minority». Για τη δουλειά της αυτή έλαβε υποτροφία από το Ινστιτούτο Smithsonian, όπου εργάστηκε από τον Ιανουάριο του 2018 έως τον Ιούνιο του 2019.
Η κ. Pellegrino κατάγεται από το Τζολίνο, ένα ελληνόφωνο χωριό της Γκρετσία Σαλεντίνα. Πέρα από την Γκρίκο, μιλάει άπταιστα ελληνικά. «Το ενδιαφέρον μου για τη γλώσσα ξεκινάει από την καρδιά. Η γιαγιά μου μιλούσε Γκρίκο στο σπίτι, οι γονείς μου ήξεραν να τα μιλούν αλλά δεν μας τα δίδασκαν, ενώ παράλληλα είχαμε και τη διάλεκτο σαλεντίνο από τα λατινικά. Άρχισα να μαθαίνω Γκρίκο όταν ήμουν ήδη μεγάλη και συνεχίζω να τα μαθαίνω. Θυμάμαι ότι όταν ήμουν 13 χρονών είχα ένα τετράδιο κι έγραφα λέξεις, ρωτούσα τους μεγάλους να μου πουν τι σημαίνει αυτή η λέξη και τι η άλλη και τα σημείωνα. Στο σχολείο μαθαίναμε γαλλικά και έκανα το ίδιο με τα Γκρίκο», λέει η κ. Pellegrino.
Η Manuela Pellegrino και η Ευαγγελία Ναούμ
Στο Castrignano dei Greci, το Carpignano Salentino, το Melpignano, το Zollino και τα άλλα χωριά της Απουλίας, λίγοι είναι πια που μιλούν τηνΓκρίκο κι αυτοί είναι κυρίως οι ηλικιωμένοι. Όπως τονίζει η Ιταλίδα ανθρωπολόγος της γλώσσας, το ελληνικό γλωσσικό ιδίωμα του Σαλέντο και της Καλαβρίας είναι κομμάτι μιας αγροτικής κοινωνίας που δεν υφίσταται πια και είναι αδύνατον να αποτελέσει μέσον καθημερινής επικοινωνίας. Παραμένει όμως πολύτιμο για την ιστορική συνείδηση και τη μετάδοση της γλωσσικής και ευρύτερα της πολιτισμικής παράδοσης στις επόμενες γενιές των ανθρώπων της περιοχής.
Στο βιβλίο της, η κ. Pellegrino προτείνει την έννοια της «πολιτισμικής χρονικότητας της γλώσσας», που εξηγεί πώς οι ντόπιοι συνεχώς αναδιηγούνται την ιστορία της Γκρίκο, δίνοντας νέες ερμηνείες στις πολλαπλές φάσεις της γλώσσας. Αυτό που παλιότερα θεωρούνταν παλαιά, ξεπερασμένη διάλεκτος, αποκτά καινούργιο συμβολισμό και επιστρέφει στην καθημερινότητα με διάφορους τρόπους.
Η Ιταλίδα καθηγήτρια αναφέρεται στη νομοθετική ρύθμιση στην Ιταλία που αναγνωρίζει τη Γκρίκο μεταξύ 12 μειονοτικών γλωσσών. Όπως λέει όμως, οι νόμοι και οι πολιτικές δεν αρκούν. «Αυτό που κάνει τη διαφορά στο τέλος είναι πάντα στα χέρια των ανθρώπων», λέει και για τον λόγο αυτό επαινεί με συγκίνηση πρωτοβουλίες όπως αυτή του Δήμου Βόλβης.
Η ίδια εξηγεί: «Η γλώσσα αποτελεί εργαλείο σχέσεων, ντόπιοι μουσικοί των ελληνόφωνων χωριών, παλιοί και νέοι, τραγουδούν τα Γκρίκο, τα διασώζουν μέσα από θεατρικές παραστάσεις και άλλες εκδηλώσεις. Έχει γίνει μία μεταγλώσσα, δεν τη χρησιμοποιούμε δηλαδή απλά για να μιλάμε στην καθημερινή μας επικοινωνία αλλά για να πούμε κάτι παραπάνω, να δηλώσουμε ότι είμαστε διαφορετικοί αναφερόμενοι στο παρελθόν του τόπου μας, τις ρίζες μας».
Possi kristianì milùne to griko? 'En to tsèrome. Η κ. Pellegrino παρακολουθεί τις αλλαγές που φέρνει η εποχή και παραμένει αισιόδοξη. «Εδώ και δεκαετίες ακούμε ότι η Γκρίκο πεθαίνει. Όμως είμαστε εδώ και μιλάμε αυτήν τη γλώσσα», λέει. «Στο Μαρτινιάνο σχεδιάζουμε ένα φεστιβάλ τεχνών για τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι γράφουν τραγούδια και ποιήματα, δίνοντας άλλες ζωές στη γλώσσα. Κι εγώ γράφω ποιήματα, ανατρέχω στις ίδιες λέξεις, τις ίδιες φράσεις που άκουγα από παιδί: Χώμα ασέ νερό ζυμωμένο μιν αγέρα».
Πάσχα στα ελληνόφωνα χωριά της Κάτω Ιταλίας
