Ωστόσο, η έλλειψη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού και η φυγή ταλέντου προς τις πολυεθνικές συνιστούν τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) του κλάδου.
Όπως τόνισε στα Μακεδονικά Νέα ο κ. Θεόφιλος Μυλωνάς, Πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Τεχνολογίας Πληροφορικής Ελλάδος (ΣΕΤΠΕ), ο κλάδος βιώνει το φαινόμενο της «αρνητικής ανεργίας», καθώς υπάρχουν περισσότερες διαθέσιμες θέσεις εργασίας από ό,τι υποψήφιοι για να τις καλύψουν με τον ίδιο να αναλύει τις προτάσεις του ΣΕΤΠΕ για τη βελτίωση του προβλήματος.
Παρά τη δυναμική του κλάδου, οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις τεχνολογίας αντιμετωπίζουν τρία κύρια εμπόδια: πρόσβαση σε κεφάλαια, πρόσβαση σε αγορές και –το σημαντικότερο– σε ανθρώπινο κεφάλαιο. «Η μεγαλύτερη πρόκληση για τις ελληνικές επιχειρήσεις τεχνολογίας σήμερα δεν είναι η έλλειψη ιδεών ή τεχνογνωσίας, αλλά η δυσκολία ανεύρεσης και διατήρησης εξειδικευμένων στελεχών. Χιλιάδες μηχανικοί, προγραμματιστές και αναλυτές εγκαταλείπουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις για να ενταχθούν σε πολυεθνικούς κολοσσούς», εξήγησε ο κ. Μυλωνάς.
Αυτό οδηγεί τις ΜμΕ σε φαύλο κύκλο: για να κρατήσουν τα στελέχη τους πρέπει να αυξήσουν τους μισθούς, αλλά τα έργα που αναλαμβάνουν δεν έχουν αρκετά υψηλό περιθώριο κέρδους για να το επιτρέψουν. Αν και ένα ποσοστό επαγγελματιών επιστρέφει σε ελληνικές εταιρείες για πιο ευέλικτο και ουσιαστικό ρόλο, το έλλειμμα ανθρώπινου δυναμικού στον τομέα παραμένει υψηλό.
Μια δεκαετία προκλήσεων και διεθνοποίησης
Ακόμη και στις δύσκολες περιόδους της οικονομικής κρίσης, οι περισσότερες εταιρείες τεχνολογίας δεν έκλεισαν. Αντιθέτως, σύμφωνα με τον κ. Μυλωνά, οργανώθηκαν καλύτερα, επένδυσαν στην καινοτομία και στόχευσαν σε διεθνείς αγορές. Σήμερα, πολλές εξ αυτών έχουν καταφέρει να εξάγουν προϊόντα και υπηρεσίες, να υλοποιούν έργα στο εξωτερικό και να ανταγωνίζονται διεθνείς κολοσσούς σε επιμέρους τομείς.
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στη Θεσσαλονίκη, η οποία παλαιότερα δεν υπήρχε στον διεθνή τεχνολογικό χάρτη. Πλέον, αποτελεί έναν ανερχόμενο κόμβο καινοτομίας, χάρη στη συνύπαρξη startups, πανεπιστημιακών ιδρυμάτων με εξαιρετικούς αποφοίτους μηχανικούς, ενεργών funds και πολυεθνικών που έχουν εγκατασταθεί στην πόλη. «Σήμερα, η Θεσσαλονίκη είναι μια από τις πιο ελκυστικές πόλεις στην Ευρώπη για επαγγελματίες της τεχνολογίας. Ο συνδυασμός ποιότητας ζωής, κόστους διαβίωσης, τεχνολογικής κοινότητας και στρατηγικής γεωγραφικής θέσης την καθιστούν ιδανική για εγκατάσταση και εργασία», σημείωσε ο κ. Μυλωνάς στα Μακεδονικά Νέα.
Η τεχνολογική βίζα: Μια πρόταση με προοπτική
Στο πλαίσιο αυτό, ο ΣΕΤΠΕ έχει επανειλημμένως προτείνει την καθιέρωση μιας «τεχνολογικής βίζας» –μιας ειδικής, ταχείας διαδικασίας εισδοχής εργαζομένων από άλλες ευρωπαϊκές χώρες στον ελληνικό τεχνολογικό τομέα. Η ιδέα είναι να προσκαλούνται νέοι επαγγελματίες με δεξιότητες στην πληροφορική, να εργάζονται στις ελληνικές επιχειρήσεις και να ενισχύουν το οικοσύστημα. Η τεχνολογική βίζα εφαρμόζεται ήδη με επιτυχία σε χώρες όπως η Ολλανδία, η Γερμανία και η Πορτογαλία, επιτρέποντας την εύκολη εγκατάσταση και εργασία για εξειδικευμένους επαγγελματίες υψηλής ζήτησης.
Μάλιστα, η Θεσσαλονίκη, με την καλή ποιότητα ζωής, το σχετικά χαμηλό κόστος διαβίωσης και τη στρατηγική γεωγραφική της θέση, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως κόμβος προσέλκυσης ταλέντου. «Δεν είναι μόνο η τεχνογνωσία που χρειάζεται. Είναι και το περιβάλλον. Η Θεσσαλονίκη προσφέρει έναν συνδυασμό ζωής και εργασίας που δύσκολα βρίσκεις αλλού», πρόσθεσε ο κ. Μυλωνάς. Η ανάπτυξη τέτοιων πολιτικών θα μπορούσε να μετατρέψει την πόλη σε πραγματικό hub τεχνολογίας για την ευρύτερη περιοχή.
Reskilling και upskilling: Η άμεση λύση στο πρόβλημα
Πέρα από την εισαγωγή ταλέντου από το εξωτερικό, ο ΣΕΤΠΕ προτείνει και την επανεκπαίδευση εργαζομένων από άλλους κλάδους. Μέσω στοχευμένων προγραμμάτων reskilling και upskilling, άτομα χωρίς αρχική εμπειρία στην πληροφορική μπορούν να ξεκινήσουν από junior ρόλους και να εξελιχθούν σταδιακά. Αυτή η προσέγγιση έχει αρχίσει να αποδίδει σε αρκετές περιπτώσεις, ιδίως όταν συνδυάζεται με συνεργασίες πανεπιστημίων και εταιρειών.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο σημερινό, αλλά και διαχρονικό. «Πρέπει να ενημερώσουμε από τα σχολεία ότι ο κλάδος της τεχνολογίας είναι ασφαλής, με καλές αποδοχές και άμεση απορρόφηση στην αγορά», λέει ο κ. Μυλωνάς. Με άλλα λόγια, η προσέλκυση νέων στο επάγγελμα πρέπει να ξεκινά από το λύκειο.
Τα ελληνικά πανεπιστήμια, και ιδιαίτερα στη Βόρεια Ελλάδα, έχουν κάνει σπουδαία δουλειά στην παραγωγή ικανού ανθρώπινου δυναμικού, ωστόσο ένα μεγάλο ποσοστό των αποφοίτων καταλήγει στο εξωτερικό. Ο ΣΕΤΠΕ προτείνει επίσης οι Έλληνες του εξωτερικού να αξιοποιηθούν ως γέφυρες ανταλλαγής τεχνογνωσίας, αλλά και συνεργασίας μεταξύ ελληνικών και διεθνών επιχειρήσεων.
Τομείς με υψηλή δυναμική
Η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI), η κυβερνοασφάλεια, η ηλεκτρονική υγεία, οι έξυπνες πόλεις και τα ERP συστήματα ξεχωρίζουν ως οι πιο ταχέως αναπτυσσόμενοι υποκλάδοι της πληροφορικής στην Ελλάδα. Η ανάγκη για προστασία από κυβερνοεπιθέσεις, σε συνδυασμό με την ενσωμάτωση του ευρωπαϊκού κανονιστικού πλαισίου NIS 2, δημιουργεί νέα ζήτηση για λύσεις και υπηρεσίες ασφάλειας. Επιπλέον, οι τεχνολογίες cloud και η αυξανόμενη χρήση data centers ενισχύουν την υποδομή του κλάδου. Σημαντική είναι και η παρουσία ελληνικών εταιρειών σε τομείς όπως η έξυπνη μεταποίηση, η βιομηχανική συντήρηση και η εκπαιδευτική τεχνολογία, με εξαγώγιμα προϊόντα και καινοτομίες που ανταγωνίζονται επάξια τις διεθνείς αγορές.
Από εξαρτώμενες σε ανεξάρτητες επιχειρήσεις τεχνολογίας
Ο Πρόεδρος του ΣΕΤΠΕ θέτει έναν σαφή στόχο: να αναδειχθούν οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις τεχνολογίας σε παράγοντες εθνικής και διεθνούς επιρροής, με προϊόντα εξαγώγιμα και ανταγωνιστικά. Το ζητούμενο είναι η δημιουργία προστιθέμενης αξίας από τις ίδιες τις επιχειρήσεις, ώστε να μην εξαρτώνται από τη ροή των χρηματοδοτήσεων, αλλά να μπορούν να συμβάλλουν ουσιαστικά στο ΑΕΠ της χώρας. «Το όραμα του ΣΕΤΠΕ είναι η ανάδειξη των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων τεχνολογίας ως κινητήριες δυνάμεις της εθνικής οικονομίας. Αυτό, όμως, απαιτεί μια συνολική στρατηγική που δεν θα εξαρτάται από συγκυριακές χρηματοδοτήσεις, αλλά από τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας και διεθνώς ανταγωνιστικών προϊόντων», συμπλήρωσε ο κ. Μυλωνάς.
Το μέλλον της ελληνικής πληροφορικής
Το οικοσύστημα καινοτομίας στην Ελλάδα έχει ωριμάσει. Οι επενδύσεις αυξάνονται, τα πανεπιστήμια παράγουν αξιόλογο επιστημονικό δυναμικό, και οι startups δίνουν το στίγμα τους διεθνώς. Αν οι υφιστάμενες προκλήσεις αντιμετωπιστούν με συντονισμένες ενέργειες, τότε ο κλάδος της πληροφορικής μπορεί να μετατραπεί σε βασικό μοχλό ανάπτυξης και εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας.
