Όπως έχει γίνει γνωστό, δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως διάταγμα που φέρει την υπογραφή της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου και του υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Νικόλαου Ταγαρά, με το οποίο εγκρίνεται το σχέδιο σε περιοχή της δημοτικής ενότητας Πυλαίας του δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη, για τον καθορισμό χώρου των Κοιμητηρίων Αναστάσεως του Κυρίου και του Κέντρου Αποτέφρωσης Νεκρών (Κ.Α.Ν.).
Η δυνατότητα αποτέφρωσης των νεκρών αποτελεί ένα θεμελιώδες δικαίωμα που συνδέεται με την ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας, όπως αυτή κατοχυρώνεται στο άρθρο 9 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και στο άρθρο 10 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παράλληλα, η διασφάλιση της δυνατότητας επιλογής του τρόπου ταφής σχετίζεται άμεσα με την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (άρθρο 1 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ).
Για πολλά χρόνια, η έλλειψη κατάλληλων υποδομών στην Ελλάδα είχε ως αποτέλεσμα οι πολίτες που επιθυμούσαν την αποτέφρωση να αναγκάζονται να ταξιδεύουν σε γειτονικές χώρες, όπως η Βουλγαρία, προκειμένου να εκπληρώσουν την επιθυμία τους. Η πρακτική αυτή δημιούργησε ένα δυσανάλογο οικονομικό και ψυχολογικό βάρος για τις οικογένειες, πλήττοντας την ισότητα στην πρόσβαση σε μια νόμιμη και αποδεκτή μέθοδο ταφής.
Η επιλογή της αποτέφρωσης συνδέεται με θρησκευτικές και φιλοσοφικές πεποιθήσεις. Πολλές θρησκευτικές ομάδες και άτομα που δεν ακολουθούν τη χριστιανική ορθόδοξη παράδοση έχουν το δικαίωμα να επιλέγουν εναλλακτικούς τρόπους διαχείρισης του σώματός τους μετά τον θάνατο. Η μη ύπαρξη αποτεφρωτηρίων μπορεί να θεωρηθεί παραβίαση του δικαιώματος στον αυτοπροσδιορισμό και στην ελεύθερη άσκηση θρησκευτικών πεποιθήσεων.
Η δημιουργία αποτεφρωτηρίων δεν αποτελεί απλώς ζήτημα υποδομών αλλά και σεβασμού των θεμελιωδών ελευθεριών. Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα κράτη-μέλη οφείλουν να διαμορφώνουν νομοθεσίες και δομές που διασφαλίζουν την ίση μεταχείριση των πολιτών και την ελεύθερη επιλογή του τρόπου ταφής.
Η ύπαρξη αποτεφρωτηρίων αποτελεί ζήτημα δικαιωμάτων και ελευθεριών, καθώς διασφαλίζει την αξιοπρέπεια του ατόμου και την ελευθερία επιλογής. Η Πολιτεία οφείλει να ενισχύσει τη διαθεσιμότητα αυτής της υπηρεσίας, αποτρέποντας κάθε μορφή διακρίσεων και αποκλεισμού, ώστε να διασφαλιστεί η ισότιμη μεταχείριση όλων των πολιτών ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές ή φιλοσοφικές τους πεποιθήσεις.
Η απόφαση για τη δημιουργία χώρου καύσης νεκρών στη Θεσσαλονίκη αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την προσαρμογή της πόλης στις σύγχρονες ανάγκες και τις πολυπολιτισμικές απαιτήσεις της κοινωνίας μας. Σε έναν κόσμο που αλλάζει και εξελίσσεται, είναι απαραίτητο οι πόλεις να διαμορφώνουν υποδομές που ανταποκρίνονται στις επιθυμίες και τις πεποιθήσεις όλων των πολιτών, διασφαλίζοντας την ελευθερία επιλογής στον τρόπο αποχαιρετισμού των αγαπημένων τους προσώπων.
Η Θεσσαλονίκη, μια πόλη με μακρά ιστορία ανοιχτότητας και πολιτισμικού πλουραλισμού, οφείλει να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις της εποχής και να δώσει στους κατοίκους της τη δυνατότητα να επιλέγουν ελεύθερα ανάμεσα σε διαφορετικές μεθόδους ταφής. Η καύση των νεκρών δεν είναι μόνο μια πρακτική λύση σε προβλήματα χώρου και περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, αλλά και μια βαθιά πολιτισμική ανάγκη που αναγνωρίζεται και εφαρμόζεται σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου. Η ύπαρξη τέτοιων δομών αναδεικνύει την ανεκτικότητα, τον σεβασμό στη διαφορετικότητα και την πρόοδο μιας κοινωνίας.
Δυστυχώς, δεν λείπουν οι αντιδράσεις από συντηρητικούς κύκλους, είτε αυτοί προέρχονται από θρησκευτικά ιδρύματα είτε από πολιτικούς φορείς που παραμένουν εγκλωβισμένοι σε ξεπερασμένες αντιλήψεις. Η διατήρηση μιας κοινωνίας ανοιχτής και ανεκτικής δεν μπορεί να επιτρέψει να υπαγορεύεται η πρόοδος από αναχρονιστικές και δογματικές φωνές. Η Πολιτεία οφείλει να σταθεί σταθερή στις αποφάσεις της και να διασφαλίσει ότι κάθε πολίτης θα έχει το δικαίωμα να επιλέγει σύμφωνα με τις προσωπικές του πεποιθήσεις και όχι υπό το βάρος εξωτερικών πιέσεων.
Η δημιουργία του χώρου καύσης νεκρών στη Θεσσαλονίκη αποτελεί μια νίκη του εκσυγχρονισμού, της ελευθερίας και του σεβασμού προς την πολυμορφία των πολιτών. Είναι μια εξέλιξη που θα πρέπει να προχωρήσει απρόσκοπτα, αφήνοντας πίσω προκαταλήψεις και συντηρητισμούς που δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες μιας σύγχρονης και προοδευτικής κοινωνίας.
*Ο Σταύρος Γκουγκουλούδης είναι δικηγόρος
