Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις, από τις 9 Απριλίου οι δασμοί θα ανέρχονται σε τουλάχστον 10% για όλες σχεδόν τις χώρες και 20% ειδικά για τα προϊόντα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ σε κάποιες χώρες οι επιβαρύνσεις είναι ακόμη μεγαλύτερες (έως 49%).
Ανάμεσα στους τομείς που επηρεάζονται έντονα είναι οι ελληνικές εξαγωγές τροφίμων και ποτών, με τις ελιές, τη φέτα και το κρασί να βρίσκονται στο επίκεντρο της συζήτησης. Η Ελλάδα έχει καταφέρει να αναπτύξει ισχυρές εμπορικές σχέσεις με την αμερικανική αγορά, ειδικά με τις ελληνικές ελιές που έχουν καθιερωθεί σε μεγάλες αλυσίδες εστιατορίων και αποτελούν βασικό συστατικό των αμερικανικών προϊόντων. Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία του Συνδέσμου Εξαγωγέων – ΣΕΒΕ την πρωτιά των εξαγωγών στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ) έχουν οι ελιές και το ελαιόλαδο με 269 εκατ. ευρώ συνολικά (οι ελιές αντιστοιχούν σε 201,6 εκατ. ευρώ και το ελαιόλαδο 67,97 εκατ. ευρώ), ακολουθεί η φέτα με 61,8 εκατ. ευρώ, τα ροδάκινα με σχεδόν 47 εκατ. ευρώ και τα ακτινίδια σε 31 εκατ. ευρώ.
Ο αντιπρόεδρος της Konstantopoulos S.A. «Olymp» με δραστηριότητα στις επιτραπέζιες ελιές και στο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο και πρώην πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων-ΣΕΒΕ, Γιώργος Κωνσταντόπουλος δήλωσε στα Μακεδονικά Νέα ότι η βιομηχανία των ελληνικών ελιών έχει καταφέρει να διεισδύσει σε μεγάλο βαθμό στην αμερικανική αγορά, με τις εξαγωγές να έχουν αυξηθεί κατά 39% το 2024, σημαντικό ποσοστό σε διάστημα ενός έτους.
Οι Έλληνες εξαγωγείς, όπως εξηγούν, για να εδραιώσουν την παρουσία τους στις ΗΠΑ έχουν κάνει μακροχρόνια επένδυση με πολύ κόπο και, σύμφωνα με τον κ. Κωνσταντόπουλο, οι εξαγωγείς ελιάς κατάφεραν να αντικαταστήσουν προϊόντα όπως μπέικον με τη ροδέλα ελιάς η οποία κατευθύνονται στις μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων φαγητού. «Η βιομηχανία πίτσας των ΗΠΑ πλέον τρώει ελιά αντί για μπέικον, στηριζόμαστε στις μεγάλες μάζες των Αμερικανών οι οποίοι έχουν εντάξει την ελιά στα προϊόντα τους. Μας απασχολεί αρκετά πως θα εξελιχθούν οι δασμοί και είμαστε σε αναμονή αυτών για να δούμε πως θα υλοποιηθεί στην πράξη», είπε χαρακτηριστικά.
Πρόσθεσε δε ότι «εχθρός» αυτήν τη στιγμή των εξαγωγέων, ακόμη και την Ελλήνων είναι οι χώρες εκτός Ευρώπης που έχουν πιο ευνοϊκούς δασμούς από τις ΗΠΑ όπως Αίγυπτος, Τουρκία, Χιλή και Εκουαδόρ. Σε αυτό το σημείο το οποίο επισήμανε και ο κ. Κωνσταντόπουλος, αξίζει να σημειωθεί ότι το συνολικό εμπόριο αγαθών μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ είναι εξαιρετικά σημαντικό.
Το 2024, η ΕΕ εξήγαγε αγαθά αξίας 531,6 δισ. ευρώ στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ εισήγαγε αγαθά αξίας 333,4 δισ. ευρώ, δημιουργώντας ένα πλεόνασμα 198,2 δισ. ευρώ. Αντίθετα, οι ΗΠΑ έχουν έλλειμμα στο εμπόριο με την ΕΕ, αφού εισάγουν περισσότερα από όσα εξάγουν. Η ανισορροπία αυτή έχει αποτελέσει ένα από τα βασικά επιχειρήματα του Τραμπ για την επιβολή των νέων δασμών, υποστηρίζοντας ότι η Ευρώπη «κλέβει» την Αμερική.
Ωστόσο, οι Έλληνες εξαγωγείς ανησυχούν όχι μόνο για τις επιβαρύνσεις των δασμών, αλλά και για το γεγονός ότι οι ανταγωνίστριες χώρες εκτός ΕΕ, όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος και η Χιλή, θα υπόκεινται σε χαμηλότερους δασμούς της τάξης του 10%. Αυτό δημιουργεί άνισους όρους ανταγωνισμού εις βάρος των ευρωπαϊκών προϊόντων, με κίνδυνο να χαθούν σημαντικά μερίδια αγοράς.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Γαλακτοκομικών Προϊόντων (ΣΕΒΓΑΠ), Χρήστος Αποστολόπουλος, τόνισε στα Μακεδονικά Νέα πως η φέτα αποτελεί κομβικό προϊόν για τις εξαγωγές του κλάδου στις ΗΠΑ, με τις πωλήσεις της να έχουν τριπλασιαστεί από το 2020. Παρόλο που το ελληνικό προϊόν διατηρεί τη μοναδικότητά του λόγω του χαρακτηρισμού του ως ΠΟΠ (Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης), στην αγορά των ΗΠΑ δεν είναι κατοχυρωμένο αλλά έχει δυνατή παρουσία και συνεπώς, η επιβολή των νέων δασμών θα μπορούσε να πλήξει την ανάπτυξη των εξαγωγών. «Στις ΗΠΑ κυκλοφορούν φέτες μαϊμού εισαγόμενες και μη. Αν επικρατήσει σύνεση στην επιβολή δασμών, οι ΗΠΑ θα αντιληφθούν ότι η φέτα δεν απειλεί κανένα προϊόν της αμερικανικής αγοράς, εισαγόμενο και μη, καθώς η εισαγωγή της είναι μικρή σε μέγεθος στις ΗΠΑ, και δεν μπορεί να αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό η παραγωγή της. Είναι ΠΟΠ προϊόν και παράγεται σε συγκεκριμένες περιοχές», υποστήριξε ο κ. Αποστολόπουλος.
Σημείωσε ακόμη ότι «μακροπρόθεσμα μπορούμε να το διορθώσουμε διοχετεύοντας σε άλλες αγορές το προϊόν αλλά θα χρειαστεί χρόνος τη στιγμή που έχουμε επενδύσει εδώ και πολλά χρόνια στις ΗΠΑ για να εισέλθουμε».
Αντίστοιχα, οι Έλληνες οινοπαραγωγοί τηρούν στάση αναμονής, αναμένοντας τα αντίμετρα που θα καταλήξει εν τέλει ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης. Ο Γιάννης Παπαργυρίου, πρόεδρος του Συνδέσμου Μικρών Οινοποιών Ελλάδος (ΣΜΟΕ), ανέφερε στα Μακεδονικά Νέα ότι η κατάσταση αυτή δημιουργεί ένα «παγωμένο» κλίμα στην αγορά, με τις εξαγωγές να έχουν ουσιαστικά σταματήσει μέχρι να ξεκαθαριστεί το τοπίο. Η αβεβαιότητα είναι ιδιαίτερα επιζήμια, ειδικά σε μια περίοδο που η κατανάλωση κρασιού στις ΗΠΑ έχει σημειώσει πτώση 30-50%, ανάλογα με την Πολιτεία και το είδος του κρασιού, σύμφωνα με τον ίδιο.
«Η επιβολή αυτών των δασμών αποτελεί μια πολιτική κίνηση που εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο προστατευτισμού από την πλευρά των ΗΠΑ. Ωστόσο, η στρατηγική αυτή δεν είναι χωρίς ρίσκο. Από τη μία, οι υψηλότεροι δασμοί μπορεί να ενισχύσουν την εγχώρια παραγωγή και να μειώσουν το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ. Από την άλλη, θα επιφέρουν αυξήσεις τιμών για τους Αμερικανούς καταναλωτές και πιθανότατα θα οδηγήσουν σε αντίποινα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, κλιμακώνοντας έναν εμπορικό πόλεμο με απρόβλεπτες συνέπειες», πρόσθεσε ο κ. Παπαργυρίου.
Επιπλέον, οι δασμοί Τραμπ προκάλεσαν μεγάλο πλήγμα και στις εξαγωγές ελληνικής κομπόστας με τον πρόεδρο της Ένωσης Κονσερβοποιών Ελλάδος, Κώστα Αποστόλου να υπογραμμίζει στα Μακεδονικά Νέα ότι η απόφαση των ΗΠΑ αφορά αύξηση των δασμών από 17% σε 37% στον κλάδο της κομπόστας, γεγονός που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη τη διατήρηση των ελληνικών προϊόντων στην αμερικανική αγορά. Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα σε εξαγωγές μεταποιημένων ροδάκινων στις ΗΠΑ με 100 εκατομμύρια ευρώ σε πωλήσεις ετησίως, ποσό που αντιστοιχεί σε 20% του συνόλου των εξαγωγών του κλάδου. Με δεδομένο ότι οι συνολικές εξαγωγές της ελληνικής κομπόστας και των κατεψυγμένων φρούτων αγγίζουν τα 500 εκατομμύρια ευρώ, η απώλεια της αμερικανικής αγοράς δεν μπορεί εύκολα να αντικατασταθεί από άλλες αγορές, υποστήριξε.
Στο πλαίσιο αυτό, επιτακτική είναι η άμεση κύρωση των εμπορικών συμφωνιών της ΕΕ με το Μεξικό και τις χώρες του MERCOSUR (Βραζιλία, Αργεντινή, Ουρουγουάη και Παραγουάη), οι οποίες θα μπορούσαν να προσφέρουν ζωτικό χώρο στις ελληνικές εξαγωγές. Το Μεξικό υπήρξε στο παρελθόν σημαντική αγορά για τα ελληνικά μεταποιημένα φρούτα και μια νέα εμπορική συμφωνία θα μπορούσε να διευκολύνει την επιστροφή των ελληνικών προϊόντων εκεί. «Ζητάμε από την Ελληνική Κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή την άμεση κύρωση και έναρξη ισχύος των υπό έγκριση συμφωνιών με το Μεξικό και τις χώρες MERCOSUR που θα δώσει ζωτικό χώρο στις ελληνικές εξαγωγές μεταποιημένων φρούτων», τόνισε ο κ. Αποστόλου.
Σημαντικός παράγοντας, σύμφωνα με τον επιχειρηματικό κόσμο, είναι το πώς θα αντιδράσει η ΕΕ. Αν υπάρξουν αντίμετρα, η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο δασμών, επηρεάζοντας και άλλους κλάδους της οικονομίας. Σε ένα τέτοιο σενάριο, οι ελληνικές εξαγωγές δεν θα είναι το μόνο θύμα, καθώς το πλήγμα θα είναι συνολικό για την ευρωπαϊκή οικονομία.
Συμπερασματικά, οι εξαγωγείς βρίσκονται αντιμέτωποι με μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία. Οι ελληνικές επιχειρήσεις που έχουν βασίσει μεγάλο μέρος της στρατηγικής τους στην αγορά των ΗΠΑ θα χρειαστεί να προσαρμοστούν γρήγορα στις νέες συνθήκες, αναζητώντας εναλλακτικές λύσεις και πιέζοντας για διπλωματικές παρεμβάσεις ώστε να αποφευχθεί μια εμπορική κρίση που θα μπορούσε να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις.
