Σχεδόν κάθε μελέτη ενός έργου και κάθε έναρξη κατασκευής του συνοδεύεται από μια (στην καλύτερη των περιπτώσεων) προσφυγή στη δικαιοσύνη. Έτσι, από «προσφυγομάνα» έγινε η πόλη των προσφυγών. Τα παραδείγματα πολλά με χαρακτηριστικότερο όλων το Μετρό
Στο ίδιο έργο γινόμαστε θεατές εκ νέου με αφορμή την πολύπαθη και πολυσυζητημένη ανάπλαση της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης. Μόνο που τις προσφυγές διαδέχθηκε τώρα το αίτημα για… δημοψήφισμα. Και όλα αυτά για ένα πρότζεκτ που έχει τη σύμφωνη γνώμη όλων των κυβερνήσεων από το 2012 έως σήμερα και το οποίο προσπαθεί να αποκτήσει σάρκα και οστά επί δεκατρία χρόνια.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα με τη σειρά…
Το θέμα της μετεγκατάστασης της ΔΕΘ δεν είναι καινούργιο, αφού συζητείται από το 1999. Τότε, η πολιτική απόφαση ήταν να μεταφερθεί στη Σίνδο. Αφετηρία αποτέλεσε ο φάκελος διεκδίκησης της EXPO 2008, δίχως να υπάρξει καμία οικονομοτεχνική μελέτη. Η κατασκευή του νέου εκθεσιακού κέντρου θα κόστιζε 280 εκατομμύρια ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται τα αναγκαία και απαραίτητα έργα υποδομής. Η οικονομική κρίση που ακολούθησε «πάγωσε» όλες τις συζητήσεις και το 2012, μετά τη συγχώνευση των ΔΕΘ και Helexpo σε μια εταιρεία, η διοίκηση του εκθεσιακού φορέα πραγματοποίησε μελέτη με θέμα «μετεγκατάσταση ή παραμονή της ΔΕΘ στην ίδια θέση και ανάπλαση». Το αποτέλεσμα της μελέτης ήταν ότι η λύση της μετεγκατάστασης ήταν ιδιαίτερα δαπανηρή και πως η πιο συμφέρουσα, ενδεδειγμένη και οικονομικά βιώσιμη λύση ήταν η ανάπλαση του υφιστάμενου εκθεσιακού κέντρου. Το 2017 η πρόταση έλαβε προέγκριση από το τότε υπουργείο Περιβάλλοντος και τον Φεβρουάριο του 2018 άρχισε η εκπόνηση του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου βασιζόμενο στη μελέτη του 2013.
Έκτοτε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι, πραγματοποιήθηκε αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, αναδείχθηκε νικητής και κατασκευάστηκε η μακέτα του έργου. Ωστόσο, το μεγάλο ζήτημα ήταν ότι το εκκρεμές του κόστους ταλαντωνόταν διαρκώς προς τα πάνω λες και το φυσούσε ο… Βαρδάρης. Αρχικά η εκτίμηση του κόστους υπολογίστηκε στα 180 εκατομμύρια ευρώ, μετά ανήλθε στα 200 εκατ. ευρώ και τώρα, με τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις διαδοχικές αυξήσεις στα δομικά υλικά, φέρεται να ξεπερνά τα 300 εκατομμύρια ευρώ και να αγγίζει τα 370 εκατ. ευρώ.
Και επειδή, όπως συνηθίζουμε να λέμε, η φύση απεχθάνεται τα κενά και σπεύδει να τα καλύπτει, όσο το έργο δεν ξεκινά, άρχισε σιγά-σιγά να ανακάμπτει η συζήτηση για το αν τελικά η ΔΕΘ πρέπει να παραμείνει στο κέντρο της Θεσσαλονίκης ή να μεταφερθεί στα δυτικά και πιο συγκεκριμένα στη Σίνδο.
Αυτό είναι και το ερώτημα που ζητούν να απαντηθεί μέσω δημοψηφίσματος συλλογικότητες και δυο δημοτικές παρατάξεις στον δήμο Θεσσαλονίκης, οι οποίες ξεκίνησαν εκστρατεία συγκέντρωσης υπογραφών: «Συμφωνείτε το εκθεσιακό κέντρο της ΔΕΘ να μετατραπεί με αποκλειστικά δημόσια χρηματοδότηση σε Μητροπολιτικό Πάρκο υψηλού πρασίνου, πολιτισμού και άθλησης, χωρίς νέες κατασκευές, και ταυτόχρονα (α) να διατηρηθούν μόνο τα περίπτερα με θεσμικά αποδεδειγμένη ιστορική αξία και μνήμη, ώστε να αποκατασταθούν και να φιλοξενούν ήπιες εκθεσιακές και πολιτιστικές δραστηριότητες, και (β) οι μεγάλες εκθέσεις να μεταφερθούν σε νέες εγκαταστάσεις σε δημόσια έκταση στη Σίνδο;»
Απορίες και ερωτήματα περί του δημοψηφίσματος
Ωστόσο, όταν αυτοδιοικητικοί της πόλης διάβασαν το συγκεκριμένο ερώτημα και άκουσαν τις θέσεις των δημοτικών παρατάξεων στη διάρκεια της έκτακτης συνέντευξης Τύπου που παρέθεσαν, εντόπισαν ορισμένα σημεία για τα οποία δεν δίνονται σαφείς απαντήσεις από τους εμπνευστές του δημοψηφίσματος.
Για παράδειγμα, ποια είναι η δημόσια έκταση στη Σίνδο όπου μπορούν να μεταφερθούν οι νέες εγκαταστάσεις; Έχει βρεθεί και αν «ναι», γιατί δεν περιγράφεται με σαφήνεια στο σχέδιο της πρότασης που κατατέθηκε στο δημοτικό συμβούλιο;
Υπάρχει οικονομοτεχνική μελέτη για τη μετεγκατάσταση; Και κατ’ επέκταση πόσο κοστολογείται το έργο;
Ποιοι θα ψηφίσουν; Μόνο όσοι κατοικούν εντός των στενών ορίων του Δήμου Θεσσαλονίκη; Σε αυτήν την περίπτωση γιατί να αποκλειστούν οι κάτοικοι όλου του πολεοδομικού συγκροτήματος από τη στιγμή που η ανάπλαση της ΔΕΘ είναι υπερτοπικό θέμα;
Επίσης, για να θεωρηθεί έγκυρο ένα δημοψήφισμα απαιτείται η συμμετοχή του 40% των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους. Τι θα συμβεί εφόσον δεν επιτευχθεί ο στόχος της συμμετοχής;
Οι ίδιοι άνθρωποι, μάλιστα, ρωτούν τι μεσολάβησε και ενώ το 2013, επί δημαρχίας Γιάννη Μπουτάρη, ο Σπύρος Πέγκας ως μέλος της τότε δημοτικής αρχής είχε αναλάβει την εισήγηση για την ανάπλαση τη ΔΕΘ στον υφιστάμενο χώρο, σήμερα με την ιδιότητα του επικεφαλής του συνδυασμού «Θεσσαλονίκη για όλους» ζητά τη μεταφορά της στη Σίνδο;
Από σύμβολο ενότητας, πεδίο αντιπαράθεσης
Κάπως έτσι στη Θεσσαλονίκη είναι πολλοί εκείνοι που άρχισαν να παραλληλίζουν το έργο της ανάπλασης της ΔΕΘ με την κατασκευή του Μετρό. Και ενώ όλοι αναγνωρίζουν και αποδέχονται ότι πρόκειται για ένα έργο που θα πολλαπλασιάσει τις προοπτικές ανάπτυξης της πόλης, υπάρχει διάχυτη η ανησυχία ότι θα εξελιχθεί σε νέο πεδίο αντιπαράθεσης και τοπικού «εμφυλίου». Πόσο μάλλον από τη στιγμή που δειλά-δειλά αρχίζει να φαίνεται φως στην άκρη του τούνελ και οι συνθήκες για την έναρξη των εργασιών δείχνουν να ωριμάζουν.
Και όπως ειπώθηκε στην πρόσφατη ημερίδα με θέμα: Ανάπλαση ΔΕΘ: Από το 1ο αρχιτεκτονικό βραβείο στο Σήμερα», το ετήσιο οικονομικό όφελοςτης Έκθεσης εκτιμάται από 350 εκατ. ευρώ μέχρι και 400 εκατ. ευρώ μετά την ανάπλασή της, όταν στην περίοδο κατασκευής θα κυμαίνεται μεταξύ 70-80 εκατ. ευρώ ετησίως. Η δε φάση υλοποίησης του έργου θα «γεννήσει» 1.000 νέες θέσεις εργασίας κάθε χρόνο και στη λειτουργία της αυτές θα ξεπεράσουν τις 1.500.
Βάσει αυτών των στοιχείων ο πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΜ, Ηλίας Περτζινίδης, είχε δίκιο όταν έκλεινε την τοποθέτησή του με την παρότρυνση: «Ας ξεκινήσει επιτέλους το έργο».
