Η πρωτοποριακή αυτή εφαρμογή αξιοποιεί τη σύγχρονη τεχνολογία για να μετατρέψει την ανασκαφή σε μια συναρπαστική, διαδραστική εμπειρία μάθησης που συνδυάζει την επιστημονική γνώση με τη διασκέδαση.
Εμπνευστής της «META TOUMBA» είναι ο Άγγελος Μπαντίκης, ο οποίος εκπόνησε την εφαρμογή στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος «Πολιτισμική Πληροφορική και Επικοινωνία» του τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στην κατεύθυνση «Σχεδίαση Ψηφιακών Πολιτιστικών Προϊόντων» με επιβλέποντα καθηγητή τον Βλάση Κασαπάκη.
Για τις ανάγκες της εργασίας δημιουργήθηκε ένα παιχνίδι σοβαρού σκοπού (serious game), σχετικό με τον αρχαιολογικό χώρο της Τούμπας, όπως επισημαίνει ο κ. Μπαντίκης, ο οποίος παρουσίασε πρόσφατα την εφαρμογή του, στην 37η επιστημονική συνάντηση για το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη. «Συγκεκριμένα ανήκει στην κατηγορία του «archaeogaming», μια μορφή παιχνιδοποίησης μη-παιχνιδικού περιεχομένου εστιάζοντας στον τομέα της αρχαιολογίας. Αποτελεί μια προσπάθεια προσομοίωσης της ανασκαφικής διαδικασίας ενσωματώνοντας ψηφιακά μέσα για την εκπαίδευση των φοιτητών», εξηγεί.
Πώς λειτουργεί η εφαρμογή στην πράξη; Μέσω επιτραπέζιου υπολογιστή (Desktop), οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να εξερευνήσουν και να διαδράσουν σε διαφορετικά περιβάλλοντα, τα οποία αντιστοιχούν σε πραγματικούς χώρους: το «Εργαστήριο», τον «Ανασκαφικό χώρο» και τον «Εκθεσιακό χώρο». Κατά τη διάρκεια της αλληλεπίδρασης με τους χώρους και τα αντικείμενα, εξοικειώνονται με τις αρχαιολογικές μεθόδους, μελετούν τα ευρήματα, καταγράφουν τα δεδομένα και συμμετέχουν στην επεξεργασία των ευρημάτων. Ουσιαστικά, η δυνατότητα να εισχωρήσουν στο περιβάλλον της ανασκαφής και να αλληλεπιδράσουν με αυτό, τους επιτρέπει να βιώσουν την εμπειρία του επαγγελματία αρχαιολόγου, χωρίς να απαιτείται η φυσική παρουσία τους στον χώρο. Με τον τρόπο αυτό η εφαρμογή αποδεικνύεται χρήσιμη όχι μόνο ως εργαλείο εκπαίδευσης, αλλά και ως μία πλατφόρμα που συμβάλλει στην ανάπτυξη επαγγελματικών δεξιοτήτων των φοιτητών.
Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η σύνδεση των ψηφιακών παιχνιδιών με την αρχαιολογία μπορεί να ενισχύσει την κατανόηση του παρελθόντος, μέσω διαδραστικών και ελκυστικών μέσων. Για τον λόγο αυτό σε ένα επόμενο στάδιό της η εφαρμογή «META TOUMBA» θα μπορούσε να απευθύνεται όχι μόνο στους φοιτητές, αλλά και στο ευρύ κοινό, προσφέροντας μια εμπειρία αρχαιολογικής γνώσης και ψυχαγωγίας για κάθε ενδιαφερόμενο.
Το archaeogaming
Η τεχνολογία παίζει πλέον σημαντικό ρόλο στην εκπαιδευτική πράξη σε διάφορα γνωστικά πεδία, και η αρχαιολογία δεν αποτελεί εξαίρεση.
Για τη δημιουργία του εικονικού περιβάλλοντος χρησιμοποιήθηκε από τον κ. Μπαντίκη το λογισμικό «Unity Game Engine» της Unity Technologies (έκδοση 2021.3.18f1).
Αναφερόμενος στις προοπτικές της σύζευξης της αρχαιολογίας με τις νέες τεχνολογίες, ειδικά μέσω βιντεοπαιχνιδιών, ο κ. Μπαντίκης τονίζει: «Τα serious games και το archaeogaming ενισχύουν τη βιωματική μάθηση, επιτρέποντας στους φοιτητές να αποκτήσουν πρακτική εμπειρία σε προσομοιωμένες αρχαιολογικές ανασκαφές. Μέσα από τη διαδραστικότητα, οι εκπαιδευόμενοι κατανοούν τις μεθόδους και τις προκλήσεις της επιστήμης πιο αποτελεσματικά και οικονομικά από ό,τι με παραδοσιακά μέσα. Επιπλέον, η χρήση game engines, όπως η Unity, επιτρέπει τη δημιουργία ρεαλιστικών εκπαιδευτικών περιβαλλόντων που διευκολύνουν την κατανόηση του αρχαιολογικού υλικού και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Αυτή η καινοτόμος προσέγγιση όχι μόνο ενισχύει το ενδιαφέρον των φοιτητών, αλλά και προετοιμάζει μια νέα γενιά αρχαιολόγων με τεχνολογικές δεξιότητες απαραίτητες για το μέλλον του κλάδου».
Τούμπα: Ένας σημαντικός αρχαιολογικός χώρος
Οι ανασκαφές στην Τούμπα, έναν από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Κεντρικής Μακεδονίας, ξεκίνησαν πριν από 40 χρόνια και συνεχίζονται μέχρι σήμερα, αποκαλύπτοντας μια μεγάλη ποικιλία από ευρήματα που ρίχνουν φως στο προϊστορικό παρελθόν της περιοχής, όπου αργότερα ιδρύθηκε η Θεσσαλονίκη. Η ανασκαφή είναι ερευνητικό πρόγραμμα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Η επιλογή της Τούμπας ως χώρου της πανεπιστημιακής ανασκαφής έγινε από τον καθηγητή Γ. Χουρμουζιάδη, που ήταν και ο διευθυντής της από το 1984 μέχρι το 1992. Μετά την αποχώρησή του την ανασκαφή ανέλαβαν οι καθηγητές Σ. Ανδρέου και Κ. Κωτσάκης μέχρι το 1999. Μεσολάβησε μια μακρά περίοδος μελέτης, και η ανασκαφική έρευνα ξανάρχισε το 2006 υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Σ. Ανδρέου και στη συνέχεια ως σήμερα της καθηγήτριας Σ. Τριανταφύλλου.
Η ανασκαφή λειτουργεί επίσης ως εκπαιδευτική, ενώ τα ευρήματά της αποτέλεσαν και αποτελούν αντικείμενο πλήθους μεταπτυχιακών και διδακτορικών διατριβών.
Σε μικρή απόσταση από τον αρχαιολογικό χώρο λειτουργεί το Εργαστήριο της ανασκαφής, όπου πραγματοποιείται η μελέτη των ευρημάτων από την ομάδα μελέτης της ανασκαφής του Τμήματος Ιστορίας – Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ. και η σχετική εκπαίδευση των φοιτητών.
Η META TOUMBA αξιοποιεί αυτήν την πραγματική αρχαιολογική ανασκαφή ως βάση για την ανάπτυξή της.
Το μεταπτυχιακό πρόγραμμα
Η ειδίκευση «Σχεδίαση Ψηφιακών Πολιτιστικών Προϊόντων» του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Πολιτισμική Πληροφορική και Επικοινωνία» του Πανεπιστημίου Αιγαίου επικεντρώνεται στην ανάπτυξη καινοτόμων εφαρμογών Εκτεταμένης Πραγματικότητας (XR). Συνδυάζει εργαλεία και μεθόδους από την Πληροφορική και τις Κοινωνικές/Ανθρωπιστικές επιστήμες για να καλύψει πεδία όπως η καταγραφή πολιτιστικών δεδομένων, η δημιουργία διαδραστικών αφηγήσεων και εφαρμογών, και ο προγραμματισμός για εικονική (VR) και επαυξημένη πραγματικότητα (AR). Οι φοιτητές προετοιμάζονται έτσι για επαγγελματική αποκατάσταση σε τομείς των πολιτιστικών και δημιουργικών βιομηχανιών, όπως η ψηφιακή πολιτιστική κληρονομιά, τα ψηφιακά παιχνίδιακαι οι ψηφιακές τέχνες, αλλά και στην εκπαίδευση και την ψυχαγωγία.
