Να υπενθυμίσω στους φιλίστορες και να ενημερώσω τους μη γνωρίζοντες πως η περιοχή της Άνω Πόλης ήταν ο χώρος δράσης της ΟΠΛΑ κατά το καλοκαίρι του 1944, ενώ στη συνέχεια βρέθηκαν εκεί δύο ομαδικοί τάφοι εκτελεσμένων «αντιδραστικών». Το σημειώνω, αλλά το προσπερνώ, διότι δεν είναι αυτό το κεντρικό θέμα αυτού του κειμένου. Το προέχον είναι να μπουν οι εκτελέσεις του Εμφυλίου πολέμου στο ιστορικό τους πλαίσιο μακριά από τις γνωστές επικολυρικές πομφόλυγες πως «τους εκτέλεσαν για τις ιδέες τους». Ουδείς εκτελέστηκε για τις ιδέες του. Εκτελέστηκαν για τις πράξεις τους.
Ποια είναι το ιστορικά δεδομένα; Διεξαγόταν ένας Εμφύλιος πόλεμος που η μια πλευρά, αυτή που εξέφραζε το επίσημο κράτος και τη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών, τον θεωρούσε μια ξενοκίνητη ανταρσία, η οποία απέβλεπε, πέραν όλων των άλλων και στην απόσπαση εθνικού εδάφους. Έτσι πρώτα ψηφίστηκε από τη Βουλή των Ελλήνων το Γ΄ Ψήφισμα με το οποίο συγκροτούνταν ανά την επικράτεια 25 έκτακτα Στρατοδικεία (Ιούνιος 1946 ) και στη συνέχεια, ευθύς ως το ΚΚΕ ίδρυσε τη δική του κρατική οντότητα, ψηφίστηκε ο ν.509 της 27/12/1947, με τον οποίο ετέθη εκτός νόμου αυτό το κόμμα. Οι προσαγόμενοι στα έκτακτα Στρατοδικεία δικάζονταν με βάση αυτές τις δύο νομοθετικές διατάξεις. Μια ξεχωριστή περίπτωση ήταν οι εκτελεστές της ΟΠΛΑ και της Πολιτοφυλακής που έδρασαν κατά την Κατοχή. (Ας σημειωθεί πως με την απόφαση της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της 4/9/1944 τα Τάγματα Ασφαλείας θεωρήθηκαν εχθρικοί σχηματισμοί και τα όσα διέπραξε ο ΕΛΑΣ τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο στη Νοτιοδυτική Πελοπόννησο δε θεωρήθηκαν εγκλήματα διαπραχθέντα κατά την Κατοχή.) Αυτοί παραπέμφθηκαν στα Κακουργιοδικεία τα οποία δίκασαν σε πρώτο και σε δεύτερο βαθμό, με όλες τις δικονομικές εγγυήσεις. Για αυτόν τον λόγο και οι θανατικές καταδίκες των Κακουργιοδικείων εκτελέστηκαν, όσες επικυρώθηκαν και στον δεύτερο βαθμό, μετά από δύο τουλάχιστον χρόνια (Βλ. περίπτωση Μονέδα, Αυγέρη, Μπουρδή, των εκτελεστών της ΟΠΛΑ Κοκκινιάς, Κορυδαλλού).
Τι βλέπουμε; Το Κράτος εξαντλεί πρώτα όλη την επιείκειά του -είναι γνωστή η πολιτική της αποσυμφόρησης των φυλακών το φθινόπωρο του 1945, η προσφερθείσα αμνηστία της κυβέρνησης Σοφούλη στους αντάρτες που παραδίδονταν (1947) και τέλος το γεγονός πως το ΚΚΕ ετέθη εκτός νόμου μόλις στο τέλος του 1947- και στη συνέχεια είναι υποχρεωμένο να υπερασπιστεί τη νομιμότητα και τη διεθνή του υπόσταση. Αλλά ο καλύτερος και ο πιο αδιάψευστος μάρτυρας είναι οι αριθμοί που δεν αρέσουν καθόλου στην Αριστερά.
Έχουμε και λέμε: Στα έκτακτα Στρατοδικεία παραπέμφθηκαν 49.650 άτομα. Το 60% περίπου αθωώθηκε. Ένα 30% καταδικάστηκε σε διάφορες ποινές και το 10% καταδικάστηκε σε θάνατο. Τελικά, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ερυθρού Σταυρού και της Βρετανικής Αστυνομικής Αποστολής (1) από τους 5.000 καταδικασμένους σε θάνατο εκτελέστηκαν οι 3000, μεταξύ αυτών και οι καταδικασμένοι από τα Κακουργιοδικεία. Το στρατοδικείο της Θεσσαλονίκης το οποίο δίκασε τις μεγάλες υποθέσεις της Στενής Αυτοάμυνας, της Μαζικής Αυτοάμυνας, των συλληφθέντων για τον βομβαρδισμό της πόλης τον Φεβρουάριο του 1948 και των οικονομικών υπευθύνων του ΚΚΕ, επέβαλε 477 θανατικές καταδίκες, 307 καταδικάστηκαν σε ισόβια, 459 σε ποινές 10-20 χρόνια και 436 άτομα σε ποινές ως 10 χρόνια. Το σύνολο των παραπεμφθέντων ήταν 4.452 άτομα. Καταδικάστηκαν οι 1679 και οι υπόλοιποι αθωώθηκαν. (2) Στα έκτακτα Στρατοδικεία υπήρχε ο άγραφος νόμος της αυτοδεσμευτικής επιείκειας. Εκτελούνταν εντός τριών ημερών οι καταδικαστικές αποφάσεις με ψήφους 5-0. Δινόταν η δυνατότητα αίτησης χάριτος στο 4-1 και στο 3-2 η θανατική ποινή αυτομάτως μετατρεπόταν σε κάθειρξη. Επίσης ο στρατιωτικός διοικητής μιας περιοχής μπορούσε να ακυρώσει την θανατική ποινή, όπως συνέβη με τον υπεύθυνο της Μαζικής Αυτοάμυνας Γ. Παπαθανασίου (Κώστας) ο οποίος συνεργάστηκε με τις διωκτικές Αρχές και δε εκτελέστηκε. Μεταφέρθηκε στις φυλακές της Κέρκυρας για να είναι μακριά από τους συνεργάτες του που κατέδωσε.
Επειδή οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους, τι παρατηρούμε; Πως με δεδομένες τις συνθήκες του Εμφυλίου -στα βουνά και στην ύπαιθρο το αίμα έρρεε άφθονο, οι στρατοδίκες δέχονταν αφόρητες πιέσεις από αξιωματικούς και φίλους για σκληρότατες ποινές- οι θανατικές καταδίκες ήταν συγκριτικά ελάχιστες και ακόμα λιγότερες οι περιπτώσεις που έφτασαν στο εκτελεστικό απόσπασμα. Επί πλέον -και αυτό έχει τη σημασία του- δεν παρατηρήθηκαν εκτελέσεις αιχμαλώτων από την πλευρά του Ελληνικού Στρατού.
Όποιος θέλει συζήτηση για τους εκτελεσμένους του Εμφυλίου, χωρίς τις θυμοτολογικές προσεγγίσεις της Αριστεράς, υπάρχει άφθονο αρχειακό υλικό.
Ντέιβιντ Κλόουζ, συλλογικό έργο «Ο Ελληνικός Εμφύλιος 1943-1950», εκδ. Φιλίστωρ, 2000, σελ. 214.
Νίκος, Στ. Μιχιώτης, «Τα έκτακτα Στρατοδικεία της περιόδου 1946-1960» εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 2007, σελ. 200-210 και σελ.300.
